Sanayi üretimi temmuzda ne ondurdu, ne öldürdü
Temmuz ayında toplam sanayi üretimi herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış endekse göre geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 1.5 arttı. Belli ki, arındırma işlemine konu olmayan bu endeks, bu yıl daha fazla çalışma günü olduğunu gösteriyor. Çünkü, takvim etkisinden arındırılmış endekse göre üretim artışı yüzde 0.3'te kaldı. Bir başka ifadeyle, bu yılla geçen yılın çalışma günü sayıları eşit olsaydı, üretim artışı yüzde 0.3 olacaktı.
Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış endekse göre hesaplanan sanayi üretiminde ise haziran ayına göre yüzde 1.5'lik bir üretim gerilemesi ortaya çıktı.
Hemen her sanayi üretimi açıklamasında altını çizme gereği duyuyoruz. TÜİK'in açıkladığı bu üç oran da doğru kuşkusuz. Her birinin kullanım yeri farklı. Yatay gidişi görmek için, yani aydan aya gidişi izlemek için mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeksi kullanmak gerekiyor.
Bir önceki yıla göre olan değişimi izleyebilmek için iki yol var. "Aynı süre çalışılsaydı ne olurdu" sorusundan hareketle, üretimin süreyle uyumlu hale getirilmesi yollardan biri. Biraz da varsayıma dayalı üretim değişimini aramış oluyoruz yani. İşte bunun için takvim etkisinden arındırılmış endekse bakmak durumu ortaya çıkıyor.
Geçen yıl ve bu yıl kaç kalem, kaç buzdolabı, kaç otomobil ürettik, sorusuna yanıt bulmak için de arındırma işlemine konu olmayan endeksin kullanılması zorunluluğu var. Gerekçe ne olursa olsun; ister çalışma günü sayısı farklılığı, ister başka etkenler, arındırma işlemine konu olmayan endeksi kullanmak durumundayız.
Hem GSYH hesaplamasına konu olan endeks de bu. Net, yalın üretim düzeyi ne, onu esas almak gerekiyor.
Yedi aylık durum
Herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış sanayi üretimi yılın ilk yedi ayında geçen yıla göre yüzde 2.4 oranında artış gösterdi. Üretim, ocak ayında yüzde 2.2 oranında negatif gerçekleştikten sonra hep pozitif seyretti. Haziran ayındaki oran, yüzde 6.8 ile rekor düzeye çıktı. (Bu oran ilk açıklandığında yüzde 7.4'tü, revize edilerek yüzde 6.84'e çekildi.) Üretim artışı temmuzda yavaşladı ve yüzde 1.5'e geriledi.
Bu yıl ilk yedi ayda yüzde 2.4 olan üretim artışı, geçen yıl ve 2013'ün aynı dönemlerinde yüzde 2.8 düzeyinde oluşmuştu. Yani bu yılki değişimde geçen iki yıla göre bir yavaşlama var. Ama bir gerçeği dikkate almak durumundayız. Yavaşlama, üretim artış hızında. Yoksa üretim düzeyi geçen yılların üstünde.
2010 yılı 100 kabul edilerek oluşturulan sanayi üretim endeksinde 2013 yılının ilk yedi ayındaki ortalama 115.1 olmuştu. Yedi aylık ortalama geçen yıl 118.4'e, bu yıl ise 121.3'e çıktı.
Şimdiye kadar fena gitmedi
Sanayi üretimi ilk yedi ay itibariyle fena gitmedi. Ne olağanüstü bir artış var, ne dramatik bir düşüş. Hem zaten bu koşullarda, seçim yaşanan bir dönemde üretimin hızlı bir artış göstereceğini de kimse beklemiyordu. Kaygı verici boyutta bir gerileme yaşanmaması da önemli sayılmalı.
Ancak, temmuzdan sonraki dönem daha bir önem kazanmış durumda. Ağustos ayının sonuna doğru açıklanan 1 Kasım seçimi üretimi ne ölçüde etkiledi, önümüzdeki aylarda göreceğiz. Ama doğan etkinin çok da olumlu olmadığını tahmin etmek hiç zor değil.
Hele hele ağustos sonrası için umutlu olmak çok daha zor görünüyor. Tırmanan terör ve biraz da bunun etkisiyle her geçen gün yeni zirveleri zorlayan döviz kuru, sanayicinin belini bükmüşe benziyor.
Biraz bekleyip göreceğiz; takke düşecek ve muhtemelen kel görünecek.
