Sanayi üretimi tahminlerden çok daha iyi geldi

Herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış sanayi üretimi mayıs ayında geçen yıla göre yüzde 7 gibi yüksek bir oranda arttı. Öyle ki, mayıs ayındaki üretim artışı, mart ve nisandaki oranların da üstünde gerçekleşti.

Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretiminde geçen yıla göre artış yüzde 6.4 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış mayıs ayı üretimi ise nisan ayına göre yüzde 1.6 oranında geriledi.

Daha önce de birçok kez dile getirdiğimiz gibi biz sanayi üretimindeki performansı değerlendirirken “gözle görülür, elle tutulur, sayılabilir” üretim düzeyini gösteren takvim etkisinden arındırılmamış üretim endeksini ve buna göre oluşan değişimi esas almayı tercih ediyoruz. Takvim etkisinden arındırılmış endeks, “çalışma günü sayısı aynı olsaydı” varsayımına dayanıyor. Kuşkusuz bu da bir ölçme yöntemi ama gerçek üretim düzeyini arındırılmamış endeks gösteriyor.

Beş aylık artış yüzde 8.3

Sanayi üretiminin herhangi bir aydaki değişimi çok önemli görülmeyebilir. Bu yaklaşım doğrudur da... O ay, üretimin çok hızlı artmasını sağlayan ya da çok hızlı gerilemesine yol açan bir dizi etken devreye girmiş olabilir.

Dolayısıyla üretim artış ya da azalışlarına ilişkin değerlendirme yaparken yalnızca ilgili ayın oranıyla yetinmemek ve daha geniş bir zaman diliminde nasıl bir değişim ortaya çıkmış, ona bakmak gerekir.

İşte bu şekilde değerlendirildiğinde sanayi üretiminin beş ay toplamında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.3 arttığını görüyoruz.

Birikimli değişim ocak ayında (doğal olarak) yüzde 12.9 ile başladı ve giderek geriliyor. Ama yine de beş ay için yüzde 8.3 yüksek sayılması gereken bir düzeye işaret ediyor.

Yıllık yüzde 10’un üstünde

Sanayi üretimindeki değişimi daha geniş bir zaman diliminde değerlendirmek de mümkün elbette. Bu amaçla son bir yıldaki üretim değişimine baktık.

Ocak ayı itibarıyla son bir yıldaki üretimin, aynı şekilde hesaplanmış önceki bir yıla göre artışı yüzde 9.4 düzeyindeydi. Şubatla birlikte oran yüzde 10’un üstüne çıktı ve hemen hemen sabit kaldı. Mayıs itibarıyla son bir yıldaki üretim, bir önceki bir yılın yüzde 10.1 üstünde gerçekleşmiş durumda.

Bu hesaplamanın nasıl yapıldığını da kısa izah etmekte yarar olabilir. Mayıs ayı için ifade edersek, mayıstan geriye doğru 12 aydaki toplam üretimi, yani üretim endekslerinin toplamını, 2017’nin mayısından geriye doğru 12 aydaki endeks toplamıyla kıyaslıyoruz. Bu da bize son bir yıldaki üretimin önceki bir yılla olan farkını veriyor.

15 Temmuz'un etkisi var

Yıllık üretimdeki değişimin yüzde 10’larda seyretmesi elbette iyi bir gelişme. Ama oranın böylesine yüksek olmasının altında yatan etkenlere de bakmak gerekir.

Herhangi bir oranın yüksekliği, baz alınan dönemdeki olumsuzluklardan da kaynaklanıyor olabilir. Yıllık sanayi üretimi değişiminde de işte bu baz etkisinin büyük rolü var.

Örneğin mayıs ayındaki yıllık sanayi üretimi değişimi, 2016’nın haziranından 2017’nin mayısına kadar olan dönem ile 2017’nin haziranından 2018’in mayısına kadar olan dönem kıyaslanarak bulunuyor.

Unutmayalım; sanayi üretimi 2016’nın haziranından sonraki dönemde 15 Temmuz darbe girişiminin etkisiyle hızla azalmıştı.

Yani son bir yılın kıyaslandığı önceki bir yılda 15 Temmuz’un etkisi var. Bir başka ifadeyle baz düşük ve bu da son bir yıldaki üretimin çok artmış görünmesine yol açıyor.

15 Temmuz’un sanayi üretimi üstündeki olumsuz etkisi 2016 yılı boyunca sürdü. Bu yüzden de sanayi üretiminde yıllık bazdaki değişim uzun süre daha bu baz etkisinden dolayı yüksek seyredecek.