Sanayi üretimi; şöyle böyle!

Tek boyutlu değerlendirme yapmaktan hep kaçınmak gerekir ya, ekim ayındaki sanayi üretimi de bu temel yaklaşımı doğrulayacak şekilde geldi. Ekim ayındaki sanayi üretimi hem çok iyi, hem de değil. Elde edeceğiniz sonuç, hangi dönemle kıyaslama yaptığınıza, hareket noktanızın neresi olduğuna bağlı...

Herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış sanayi üretimi ekimde geçen yılın aynı ayındaki üretime göre yüzde 0.5 azaldı. Bir gerileme yaşanmış olması hoş değil elbette. Ancak, geçen yılın ekiminde bir önceki yıla göre tam yüzde 6.3 gerileme vardı. Dolayısıyla denilebilir ki, “Bu yıl, geçen yılki performanstan çok daha iyisi sergilendi”. Bu değerlendirmeye yanlış denilebilir mi...

Ama bardağın tümü dolu değil ki... Geçen yıla göre bu yılın ekiminde yaşanan yüzde 0.5’lik gerileme, yılın ikinci en kötü performansı. Daha önce ağustosta yüzde 1.3’lük bir gerileme vardı. Sanayi üretimi diğer tüm aylarda geçen yılın üstünde gerçekleşmişti.

Şimdi; ekimde yılın ikinci en kötü performansı yaşandı, diye üzülmeli miyiz; yoksa ekimde geçen yılki kadar bir gerileme olmadı, diye sevinmeli miyiz?

Birikimlide durum

Daha önce de vurguladık. Aydan aya olan değişimlerin kıyaslanmasına dönük değerlendirmeler, yalnızca bir ayın durumunu yansıttığı için genel gidişatla ilgili bilgi vermekten çoğu kez uzak kalabiliyor. Bir ayda, olumlu ya da olumsuz yönde keskin dalgalanmalar görüp ne çok mutlu olmak doğru, ne karalar bağlamak.

Onun için de daha geniş bir zaman diliminde ortaya çıkan verilere bakmakta yarar olduğunu düşünüyoruz. Bu görüşten hareketle sanayi üretimindeki aylık değişimin yanı sıra, birikimli değişime bakmakta yarar olduğu görüşündeyiz.

Herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış sanayi üretim endeksi, yılın ilk on ayı toplamında geçen yıla göre yüzde 2.4 arttı. İlk dokuz ay toplamındaki artış yüzde 2.8’di, ekimdeki düşüş yüzünden on ay toplamında yüzde 2.4’e inildi.

Ancak, geçen yıl ilk dokuz ayda önceki yıla göre yüzde 3.1 olan üretim artışı, on ayda yüzde 2.1’e inmişti. Bu da, ekimdeki hızlı gerilemeden kaynaklanmıştı.

Yani, bu yılın ilk on ayındaki toplam üretim, geçen yılın aynı dönemindeki üretimin yüzde 2.4 üstünde gerçekleşti. Geçen yılki üretim ise yine on ayda önceki yılın yüzde 2.1 üstünde bulunuyordu.

Geçen yıl ilk kez aşıldı

Aylık sanayi üretiminde geçen yıla göre çok dalgalı bir seyir söz konusu oldu. Ancak birikimlide durum öyle değil. Oranlar giderek birbirine yaklaşıyor. Ve ekimde ilk kez geçen yılın üstüne çıkıldı. Bu gidişatı grafikte çok kolaylıkla görmek mümkün zaten.

Birikimli sanayi üretimi değişimi geçen yıl en düşük düzeye yüzde 2.1 ile ekim ayında indi. Bu yıl ise ekimde yüzde 2.4 ile temmuz ve eylülden sonra yılın üçüncü en yüksek gerçekleşmesi yaşandı.

Bu arada, ekim itibariyle son bir yılda gerçekleştirilen sanayi üretimi, bir önceki bir yıllık döneme göre yüzde 2.8 artmış durumda. Geçen yılın ekimindeki üretim de, önceki bir yıllık dönemdeki üretimin yüzde 2.7 üstünde bulunuyordu. Yani, yıllık baza getirilmiş üretim hemen hemen aynı düzeyde seyrediyor.

Çeyrekler ve GSYH

Sanayi üretimi bu yıl ilk çeyrekte geçen yıla göre yüzde 1.3, ikinci çeyrekte yüzde 3.2 artmıştı. Üçüncü çeyrekteki artış yüzde 3.8’i buldu.

TÜİK, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin GSYH’yi bugün açıklayacak. Sanayi üretiminde çeyrekler itibariyle düzenli bir artış eğilimi gösteren hızlanmanın GSYH’ye ne kadar yansıdığını ve diğer sektörlerin etkisini bugün görebileceğiz.

GSYH bu yıl ilk çeyrekte yüzde 2.9, ikinci çeyrekte tahminlerin çok üstüne çıkarak yüzde 4.4 artmış, böylece ilk yarıdaki artış da yüzde 3.7 olmuştu.