Sanayi üretimi iyi, ilk çeyrek GSYH artışı yüzde 4'ü aşabilir
Yılın ilk çeyreğine ilişkin GSYH gerçekleşmesi TÜİK tarafından bugün açıklanacak. Yılın tümü için öngörülen yüzde 4'e ulaşılacağına dönük kaygılar özellikle bir dönem çok artmış ve hükümet üyeleri bile tahminlerini aşağı çekmişlerse de, son aylardaki gelişmelerden sonra tahminler bir kez daha revize edilmişe benziyor. En azından, bugün açıklanacak ilk çeyrek verisinde yüzde 4'ün üstünde bir gerçekleşme görüleceği konusunda hemen herkes görüş birliği içinde. Hükümet üyeleri ise, tahminlerinde daha ileriyi de kapsayacak revizyona gidiyor ve yılın tümü için yüzde 4'ün üstünde bir büyüme beklediklerini dile getiriyorlar.
İlk çeyrek için tahmin yapmayı kolaylaştıran en belirgin etken kuşku yok ki sanayi üretiminde ortaya çıkan tablo. Gerçi ilk çeyrek sanayi üretimi verileri açıklanalı bir ay oldu ve zaten bu dönemin büyümesine ilişkin tahminler o günlerde dile getirildi. Ama GSYH gerçekleşmesi bugün açıklanacağı için, sanayi üretimi verilerini hatırlatmakta ve dün açıklanan nisan verileriyle birlikte bir değerlendirme yapmakta yarar var.
Yüzde 4.0-4.5 arası olabilir
Sanayi sektörü, GSYH içinde dörtte bir ağırlığa sahip. Dolayısıyla sanayide ortaya çıkan üretim, GSYH'nin yönünü belirlemede önemli bir etki yapıyor.
Sanayide ilk çeyrekte geçen yıla göre gerçekleşen üretim artışının düzeyi yüzde 5.3. Doğaldır ki, GSYH kapsamındaki sanayi sektöründe de TÜİK'in belirlediği yüzde 5.3 paralelinde bir artış ortaya çıkması beklenmeli.
Çok düz mantık yürüterek bir hesap yapalım. GSYH'nin sanayi sektörü dışında kalan sektörlerinde hiç artış olmasa ve sanayideki artış, TÜİK'in belirlediği yüzde 5.3 düzeyinde oluşsa, bu oran toplam GSYH'ye 1.3 puan düzeyinde yansıyacaktır. Yani sanayi üretimindeki artıştan doğan yüzde 1.3 dolayındaki bir büyüme cepte sayılır.
Kaldı ki GSYH'nin dörtte üçünü oluşturan diğer sektörlerde hiç büyüme kaydedilmediğini söyleyemeyiz. Diğer sektörlerde, özellikle toptan ve perakende ticarette ilk çeyrekte canlı bir seyir vardı. Ayrıca inşaattaki canlılık da hala sürmekte. Dolayısıyla GSYH'nin sanayi dışında kalan sektörlerinde ilk çeyrekte yüzde 4 dolayında bir artış yaşanmış olması sürpriz sayılmamalı.
Böylece, sanayideki yüzde 5.3'lük üretim artışı, GSYH'ye de benzer oranda yansıdığı ve GSYH'nin sanayi dışında kalan sektörlerinde yüzde 4 dolayında bir üretim artışı sağlandığı takdirde, ilk çeyrekteki büyüme yüzde 4.0-4.5 aralığında gerçekleşecektir.
Girişte de belirttik; hükümet üyeleri başlangıçtaki kötümserliği ya da gerçekçi yaklaşımı bir kenara bırakıp ilk çeyrek için olduğu kadar yılın tümüne ilişkin tahminlerini de çok iddialı düzeylere çekmeye başladılar. Oysa, çeyrek sonrası biraz flu görünüyor.
Nisanı nasıl yorumlamalı?
Herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış endeksle hesaplanan sanayi üretimi geçen yılın aynı ayına göre ocakta yüzde 7.1, şubatta yüzde 4.6, martta yüzde 4.2 artmış ve böylece ilk çeyrek artışı yüzde 5.3 düzeyinde gerçekleşmişti. İşte bu yüzde 5.3'ten yola çıkılarak da ilk çeyreğe ilişkin GSYH tahmini yapılıyordu.
Şimdi nisan ayının verisine da sahibiz. TÜİK'in dün yaptığı açıklamaya göre, sanayi üretimi nisanda geçen yıla göre yüzde 4.6 arttı. Bu, oldukça iyi bir oran; ama geçen yılki orandan çok az da olsa düşük, onu da görmek gerekiyor. Geçen yılın nisanındaki sanayi üretimi, bir önceki yılın yüzde 4.7 üstünde gerçekleşmişti.
Dolayısıyla sanayi üretiminden yola çıkarak yılın ikinci çeyreğini, hele hele tümünü tahmin etmeye çalışmak için çok ama çok erken.
Üstelik, tarımda önce kuraklığın, ardından son dönemde yaşadığımız aşırı yağışların yol açtığı bir sıkıntı var. TÜİK, başlıca ürünlerdeki üretimin, geçen yılın altında kalacağı tahmininde bulunmuştu. Üstelik bu tahmin, son günlerdeki aşırı yağışların yarattığı olumsuzluktan önce yapılmıştı. Dolayısıyla, tarımdaki olumsuz gidiş yüzünden GSYH yılın tümünde şimdi yapılan iyimser tahminlerin çok gerisinde kalabilir. Ayrıca, tarım üretimindeki bu keskin düşüş, enflasyonun göreli olarak yüksek gerçekleşmesi sonucunu doğurabilir.