Sanayi üretimi hız kaybediyor

Aylar önce de benzer bir değerlendirme yapmış; herhangi bir veriyi aynı dönemiyle olsa bile bir önceki yılla kıyaslamanın kimi durumlarda pek de sağlıklı sonuçlar vermeyebileceğini dile getirmiştik. Bu görüşümüz yüzünden epey eleştiri de almıştık; ama olsun. Savunduğumuz şuydu: "Eğer bir yıl ekonomide olağandışı bir çöküş yaşanmışsa, normale dönülen yılın verilerini bu olağandışı dönemle kıyaslamak bizi yanlış sonuca götürür, o yüzden kıyaslamayı olağan başka bir dönemle yapmak gerekir." Bizi bu düşünceye ve değerlendirmeye iten sanayi üretim endeksiydi.

TÜİK dün temmuz ayının verilerini açıkladı. Takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretim endeksinde geçen yılın temmuz ayına göre yüzde 8.6 artış var. Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre belirlenen artışın oranı ise yüzde 8.9 düzeyinde.

Klasik değerlendirmeyle bu oranlara bakarak yine müthiş bir performans sergilendiği söylenebilir. Ama bizim, "değerlendirmeyi normal dönemle yapmak gerekir" diye özetlediğimiz yaklaşım, bu yıl, normal dönem olan 2008'in halen altında olduğumuzu gösteriyor. Temmuz ayında 119.9 olan sanayi üretim endeksi, geçen yılın aynı ayındaki 110.4'ün yüzde 8.6 üstünde; ama 2008'in aynı ayındaki 121.1'lik endeksin halen yüzde 1 altında bulunuyoruz.

Zaten bu yıl ilk yedi ay itibariyle sürekli olarak "2009'un üstünde, ama 2008'in altında" bir performans sergilendi. İlk yedi ayların ortalama endeksi de bu eğilimi ortaya koyuyor. 2008 yılının ilk yedi ayının ortalamasında 118.6 olan sanayi üretim endeksi, geçen yıl 98.2'ye indi. Ortalama endeks, bu yıl yedi ayda ise 112.3 oldu.

Üretim ağustosta gerileyecek

Sanayi üretim endeksi bu yıl ilk iki ayda 100'ün hemen altında oluştu. Ocak ve şubatta 99.4 ve 99.5 olan endeks, martta birden sıçrama gösterdi ve 115.8'e çıktı. Endeks, nisanda 113.3'e geriledikten sonra yönünü yukarı çevirdi. Mayısta 117.6'ya, haziranda bu yılın rekor düzeyi olan 120.3'e çıkan üretim endeksi, temmuzda ise küçük bir gerilemeyle 119.9'a indi. Peki bundan sonra ne olacak, nasıl bir seyir göreceğiz?

Ağustos aylarının değişmeyen bir özelliği var. Yıllık izinler genellikle ağustos aylarında kullandırılıyor ve bu yüzden de söz konusu aylardaki üretim, temmuzun gerisinde kalıyor. Bu durum, yeni endeksin oluşturulduğu 2005 de dahil olmak üzere tüm yıllarda böyle. Dolayısıyla bu yılın ağustos ayında da temmuza göre belirgin bir düşüş yaşanması şaşırtıcı olmayacak. Sanayi üretim endeksi ağustosta temmuza göre 2008 yılında yüzde 8.4, 2009 yılında ise yüzde 6 oranında gerilemişti. Bu oranlar bir anlamda bu yıl ne ölçüde bir gerileme yaşanabileceğinin de işareti niteliğinde. Aslında yüzde 6'dan küçük gelecek bir üretim gerilemesini olumlu, yüzde 8'in üstünde gelecek bir üretim gerilemesini ise olumsuz olarak nitelemek gerekecek. Dolayısıyla, sanayi üretim endeksinin gidişatında ağustos ayındaki gerçekleşme önem taşıyor.

Eylülle birlikte hem geçen yılla, hem 2008'le yapılacak kıyaslamaların önemi azalacak. 2008'in eylül ayıyla birlikte küresel kriz işaretleri ortaya çıkmıştı,  özellikle de üretimde aralıkta keskin bir düşüş yaşanmıştı. 2009'un son çeyreğinde ise çok dalgalı bir seyir hakimdi. O yüzden bu yılın üretim endeksinin kıyaslamasını, eylül ayından itibaren ağırlıklı olarak yıl içindeki eğilime bakarak yapmakta yarar bulunuyor.