Sanayi üretimi haziranda artıya geçebilirdi, ancak...

Sanayi üretimi geçen yılın ekim ayından bu yılın mayıs ayı sonuna kadar bir önceki yılın hep altında kaldı. Yani sanayi üretimi son sekiz aydır sürekli kırmızı bölgede.

Ancak haziran için bir umut doğdu, daha doğrusu doğmuştu. Mayısta geçen yılın yalnızca yüzde 0.1 altında kalan sanayi üretimi haziranda 2018 düzeyinin üstüne çıkabilirdi. Bu olasılık hala yok değil, ama zayıf.

Çünkü bu yılın haziran ayının neredeyse üçte biri tatille geçti. Ramazan Bayramı tatilinin hafta ortasına denk gelmesi ve tatil süresinin dokuz güne uzatılmış olması işgünü sayısını azalttı. Bu da doğaldır ki üretime yansıyacak.

Üretimde geçen yılın aynı ayına göre oluşan gerileme bu yılın ocak ayından itibaren giderek hız kesmeye başladı.

Aralık ve ocakta sırasıyla yüzde 9.9 ve yüzde 7.4 olan negatif oranlar küçüldü küçüldü ve biraz önce de belirttiğimiz gibi mayısta yüzde 0.1’e indi. Mayısta neredeyse geçen yılın mayısındaki kadar üretim yapıldı.

Artıya geçme olasılığı yine de var

Her ne kadar bu yıl haziranın ilk dokuz günü tatille geçmiş olsa da sanayi üretiminde geçen yılı yakalama, hatta geçme olasılığı yine de bulunuyor.

Geçen yılın haziran ayındaki sanayi üretimi mayısa göre hızlı bir gerileme göstermişti. Dolayısıyla bu yılın haziran ayı üretimine baz oluşturacak geçen yılki düzey düşük.

Sanayi üretim endeksi geçen yıl mayısta 121.1 ile yılın en yüksek düzeyinde gerçekleştikten sonra haziranda hızlı bir gerilemeyle 107.2’ye inmişti. Dolayısıyla bu yılın haziran üretimine geçen yılın 107.2’lik endeksi baz oluşturacağı için yine de hazirandan hazirana artıya geçilmesi olasılığı hiç yok değil.

Sanayi üretiminin haziranda nasıl gerçekleştiğini görebilmek için TÜİK’in 16 Ağustos’ta yapacağı açıklamayı beklemek gerekecek.

Beş aylık ve yıllık durum

Sanayi üretimi yılın ilk beş ayında geçen yılın yüzde 3.5 altında kaldı.

Mayıs itibarıyla son bir yılda gerçekleştirilen üretim ise geçen yılın mayısı itibarıyla son bir yılda gerçekleştirilen üretimin yüzde 3.3 altında bulunuyor.

Yani daha almamız gereken çok yol var...

Arındırılmış endekse göre...

Sanayi üretiminin mayıs ayında geçen yıla göre yalnızca yüzde 0.1 azaldığını belirttik. Vurgulayalım; bu oran arındırılmamış endekse göre.

Bir de takvim etkisinden arındırılmış endekse göre hesaplanan değişim var. Buna göre mayıstaki sanayi üretimi geçen yılın yüzde 1.3 altında kaldı.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış üretim ise mayıs ayında nisana göre yüzde 1.3 oranında artış gösterdi.

Bir kez daha belirtelim; biz takvim etkisinden arındırılmış seri yerine GSYH verilerine de temel oluşturan arındırılmamış seriyi kullanmayı tercih ediyoruz. Ama bu diğer oranların doğru olmadığını tabii ki göstermiyor.

Son bir yıl için rekor, son dört yıl için patinaj!

Mayıs ayındaki sanayi üretimi küçük çaplı bir rekora işaret ediyor.

Çünkü mayısta son bir yılın en yüksek sanayi üretimi gerçekleştirildi.

Arındırılmamış endekse göre geçen yılın mayısında 121.1 olan sanayi üretim endeksi bir yıl sonra hemen hemen aynı düzeye çıktı. Bu yılın mayısındaki üretim endeksi 121 oldu. Fark yalnızca 0.1 puan.

Oysa bu yıl ilk iki ayda çok düşük üretim gerçekleştirilmişti. Sanayi üretim endeksi bu yıl ocakta 101.1, şubatta 100.1 düzeyinde kalmıştı.

Hatırlamakta yarar var, sanayi üretiminde baz yılı 2015. Yani 2015 yılındaki üretim düzeyi 100 kabul edilerek hesaplama yapılıyor. Dolayısıyla bu yılın ocak ve şubat aylarında 101.1 ve 100.1 düzeyinde kalınmış olması, ancak dört yıl öncesindeki kadar üretim yapılabildiğini ortaya koyuyor.

Bu açıdan bakınca aslında mayıs ayındaki 121’lik endeks düzeyi de pek yol kat edemediğimizi gösteriyor. Dört yılda yüzde 21’lik bir artıştan söz ediyoruz.

Kaldı ki baz endeksi ya da başlangıç endeksi kabul edilen 100, 2015 yılının ortalamasını gösteriyor. Dolayısıyla yıl ortalamasıyla herhangi bir ayı değil, daha uzun dönemi, en doğrusu da yılı karşılaştırmak gerek.

İlk beş ayın ortalama endeksine bakalım; yalnızca 110.2. Mayıs itibarıyla son bir yılın ortalamasına bakalım, yalnızca 112.3.

Dolayısıyla biz sanayi üretiminde 2015 yılından bu yana geçen dört yılda yüzde 10-12 kadar bir artış sağlayabilmişiz.

Dedik ya daha alınması gereken çok yol var...