Sanayi üretimi can sıkıyor

Sanayi üretiminde ağustosa gelindiğinde ilk yedi aylık dönem hep aranır oluyor. Herhangi bir arındırma işlemine tabi tutulmamış endekse göre 2011’de ilk sekiz ay içinde en düşük üretim artışı ağustosta kaydedilmişti. 2012’ye gelindi, bu kez “en düşük artışın” da ötesine geçildi ve ilk yedi ayda hep artış gösteren sanayi üretimi, ağustosta geriledi. Aynı tablo bu yıl da yaşandı. İlk yedi ayda önceki yıla göre hep artış içinde olan sanayi üretimi, ağustosta düşüş gösterdi.

Bu eğilim yalnızca arındırılmamış endeks için söz konusu değil. Takvim etkisinden arındırılmış endekste de ağustosta geçen yıla göre yüzde 0.1’lik bir gerileme yaşandı. Böylece, takvim etkisinden arındırılmış endekste ağustosta bu yıl ilk kez gerileme ortaya çıkmış oldu.

Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış endeksin ortaya koyduğu tablo ise daha da iç karartıcı. Söz konusu endekse göre, ağustostaki üretim temmuza göre tam yüzde 4 azaldı. 2010 yılından bu yana üretimin bir ayda böylesine azaldığı hiç görülmemişti.
Sanayi üretimiyle ilgili verileri ele aldığımız her yazıda değindiğimiz bir noktaya yeniden vurgu yapmak istiyoruz. Takvim etkisinden arındırılmış bir yıl öncenin aynı ayına göre olan değişim ile takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış bir ay önceye göre olan değişim de elbette bir gösterge, elbette bu endekslerin ortaya koyduğu tabloda da bir yanlışlık yok. Ancak biz, “gerçek” üretim değişiminin herhangi bir arındırma işlemine konu olmayan endeksle izlenebileceği görüşünde olduğumuzu bir kez daha belirtmek istiyoruz.

Hız giderek düşüyor

İster çok yüksek bir artış olsun, ister düşüş, bir aydaki değişimin çok önemli olmadığının da altını çizmekte yarar var. Sanayi üretimi temmuzda geçen yılın aynı göre yüzde 5.9 arttığında da bu görüşü dile getirmiştik. Dolayısıyla ağustosta ortaya çıkan yüzde 1.3’lük düşüş için de benzer bir değerlendirme yapmak; üretim geriledi, diye karalar bağlamanın anlamsızlığına vurgu yapmak gerek.

Aylık değişimler yerine dönemsel gelişmelere bakmakta yarar var. Gidişatın nasıl olduğunu ortaya koyan asıl gösterge bu çünkü.

Sekiz aylık dönem ortalaması, bu yılki sanayi üretiminin, geçen yıla göre yüzde 2.3 arttığını gösteriyor. Ancak, sekiz aylık dönemler itibariyle üretim artışının giderek hız kestiği de dikkati çekiyor. Bu yıl geçen yıla göre yüzde 2.3 olan üretim artışı, geçen yıl 2011’e göre yüzde 2.9 düzeyindeydi. 2011’deki artış ise son iki yılla kıyaslanmayacak kadar yüksekti. Sanayi üretimi, 2011’in ilk sekiz ayında, 2010’un aynı döneminin yüzde 10.9 üstünde gerçekleşmişti.

Üretim ekimde çok düşük gelebilir

Sanayi üretimi geçen yıl ekimde 2011’e göre yüzde 6.3 daha düşük gerçekleşmişti. Bunda, Kurban Bayramı’nın etkisinden pek söz edilemez. Çünkü 2011’de de hemen hemen aynı sayıda tatil günü vardı.

Bu yılki Kurban Bayramı’nın ise üretimi çok daha fazla etkileyeceği kesin. Arefe gününün de tatil edilmesiyle beş iş günü tatil olacak. Bayram’dan önceki ve sonraki hafta sonu tatilleriyle birlikte toplam tatil dokuz günü bulacak. Bu durum, doğal olarak sanayi üretiminin geçen yılın altında kalmasıyla sonuçlanacak. Yani ekim ayının neredeyse üçte birinde üretim yapılmayacak ya da çok az yapılacak. Dolayısıyle ekim ayında rekor düzeyde bir üretim gerilemesi görmemiz sürpriz olmayacak. Tabii ki bu gerileme, herhangi bir arındırma işlemine tabi olmayan endeksle yapılan hesaplamada görülecek. Bayram tatilinin, takvim etkisinden arındırılmış yıllık üretim değişimine ve takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış aylık üretim değişimine bir etkisi olmayacak.