Sanayi GSYH için nasıl bir ipucu verdi?

TÜİK önceki gün haziran ayının sanayi üretimini açıkladı. Geçen yılın yüzde 10.2 üstünde gerçekleşen sanayi üretimi, 2008 ile olan farkı da büyük ölçüde kapattı. 2010 üretimi, 2008'den yalnızca yüzde 0.9 aşağıda bulunuyor. Bu oranlar bir aylık olduğu için daha geniş bir zaman dilimine, çeyreklere ve altı aya bakmakta yarar var. Bu zaman dilimlerine bakarak da, sanayi üretiminden nasıl bir GSYH değişimi çıkabileceğine dönük fikir yürütmek mümkün.

GSYH'nin dörtte birini oluşturan sanayi üretimi ilk çeyrekte geçen yıla göre yüzde 17.3 artış gösterdi; ancak üretim, 2008'in aynı döneminin yüzde 8.5 altında kaldı. İkinci çeyrekte oranlar biraz küçüldü, ama yön değişmedi. Bu yılın ikinci çeyreğindeki sanayi üretimi geçen yılın yüzde 14.1 üstünde. Ancak 2008'in ikinci çeyreğinin hala yüzde 3.5 gerisindeyiz.

İlk altı ayın toplamında ise geçen yıla göre yüzde 15.6'lık artış sağlandı. Ne var ki bu artışa rağmen 2008'in yüzde 6 oranında altında bulunuyoruz.

Sanayi üretimine ilişkin altı ayın verileri elimizde ve görüyoruz ki, geçen yıla göre yüzde 15'in üstünde artış sağlamışız. Buna rağmen 2008'de 100 olan üretimi, bu yıl ancak 94 düzeyinde gerçekleştirebilmişiz; yüzde 6 kayıp var.

Büyüme oranı ne olur?

2010 yılı için resmi büyüme hedefimiz halen yüzde 3.5. Bu oran, orta vadeli program kapsamında revize edilecekti; orta vadeli program mali kurala kurban gitti; mali kuralın neye kurban gittiği ise ortada, seçim kaygılarına… Şu biliniyor; orta vadeli program kapsamındaki revizede büyüme öngörüsü yüzde 6'ya çekilecekti. Gerçi yüzde 6, revize tahminler arasında neredeyse "mütevazı" bir oran gibi kaldı. Daha önce de dile getirmiştik, "açık artırma"yı yüzde 7'ye kadar çıkaranlar var. Neye dayanarak, biz bilmiyoruz.

GSYH verileri diyor ki, Türkiye ekonomisi bu yıl yüzde 5 büyürse, 2008 yakalanmış olur. Yani eğer 2008'i V'nin sol uç noktası, V'nin dibini 2009 kabul ederseniz, sağ uç nokta da 2010 oluyor; bir başka ifadeyle 2008 ile 2010 eşitleniyor.

Ama sanayi üretimi bunu doğrulacak şekilde gelişmiyor. Yılın yarısını geride bırakmışız, sanayi üretimi 2008'den yüzde 6 daha aşağıda.

Peki diğer sektörlerde sanayideki bu zayıf seyrin yaratacağı olumsuzluğun izlerini silecek bir performans gözleyebiliyor muyuz?

Tarımda üretimin çok iyi gitmediği biliniyor, kaldı ki GSYH içindeki payı yüzde 10'u bile bulmayan tarımdan çok büyük bir katkı da beklenmiyor.

İnşaatta da işler umulduğu ölçüde açılmış değil, hala bu piyasada ciddi bir durgunluk var.

Geriye kalıyor hizmetler. Bu sektörde bir canlanma var, var olmasına ama, bu canlanmanın sanayideki kaybı fazlasıyla telafi edeceğinden kimse emin olamıyor.

Yeniden TÜİK verilerine ve bu verilerin GSYH ile olan ilişkisine dönecek olursak… TÜİK'in açıkladığı sanayi üretimindeki değişim, biraz farklılık göstermekle birlikte doğal olarak GSYH kapsamındaki sanayi üretiminin yönünü belirliyor. GSYH kapsamındaki sanayi üretiminde kaydedilen değişiklik de, toplam GSYH için önemli bir yön belirleyici oluyor.

Örneğin ilk çeyrekte TÜİK'in açıkladığı sanayi üretimi geçen yıla göre yüzde 17.3, GSYH kapsamındaki sanayi üretimi yüzde 18.8, GSYH ise yüzde 11.7 arttı.

Yine ilk çeyrekte, 2008'e kıyasla TÜİK'in açıkladığı üretim yüzde 8.5, GSYH kapsamındaki üretim yüzde 6.2, GSYH yüzde 4.5 geriledi.

Yani paralellikler çok belirgin. Şimdi ikinci çeyrek verileri de belli. GSYH değişimi, ilk çeyrekteki gibi yüzde 11.7'yi bulmayacak ve çok büyük olasılıkla tek hanede, yüzde 7-9 aralığında kalacak. Oran her geçen çeyrekte biraz daha küçülecek. Hep diyoruz ya, belki de en büyük şok, son çeyrekte yaşanacak.