Sanayi 4.0, genişbant, STEM
Diş fırçasının içindeki sensör, hangi dişi ne açıdan ne basınçla fırçaladığınızı “bir kenara” yazacak. Bu bilgiyi diş doktorunuza internetle gönderecek. Doktorunuza tekrar muayeneye gittiğinizde, tıpkı diş röntgeninize bakar gibi, diş fırçasının yolladığı verilere bakacak, “Dişlerinizi yanlış fırçalıyorsunuz. Sizi, düzgün fırçalama kursuna yollayacağım” diyecek.
Bu akıllı diş fırçalarını ABD ve İngiltere’de satın alabiliyorsunuz. Ama bu fırçalara “bağlı” diş doktorları henüz var mı bilemiyoruz. Olacağı kesin de, henüz değil.
Fırça örneği elbette işin hafif yönü. İşin ağır yönünde elektronik üretim tesisleri, otomotiv, kimya sanayii, başka imalat sektörü fabrikaları var. Türkiye dahil bir çok ülkede birçok tesiste şeylerin interneti işliyor. Şeyler arasındaki entegre iletişim ve internet bağlantısıyla oluşan sisteme kısaca Sanayi 4.0 diyoruz. Perşembenin gelişi çarşambadan belliydi, bu nedenle ileri düzeyde gelişmiş bilgi toplumları İnternet Protokolü 6’ıncı Versiyon (IPv6) adlı yeni bir internet adres havuzu icat ettiler. Çünkü 4.5 milyar cihaza internet adresi (IPv4) varsa da bu kota artık yetmeyecek. Yeni IPv6 kotasında, şu sayıda “şeye” adres verilebilecek ki birbirleriyle rahatça konuşsunlar: 340,282,366,9 20,938,463,463,374,607,431,76 8,211,456. Adı “undesilyon” ise de bir anlam ifade etmeyen, nasıl okuyacağımızı bilmediğimiz bu zihin-ötesi rakam, bir bilimkurgu uydurması değil, gerçek. Başta ABD Savunma Bakanlığı ve onu önem sırasına göre izleyen ABD’li ve yabancı büyük kurumlar IPv6 uygulamasına çoktan geçti bile.
Bu kadar muazzam sayıda şeyin, interneti kullanması için ileti kapasitesinin artması gerek. ABD Federal İletişim Komisyonu ilk adımı attı, genişbant tanımını değiştirdi. Yeni hız saniyede 25 Mb oldu. Yükleme hızında sınır 1 Mb’den 3 Mb’e çıktı. Kapasiteyi ilerde tekrar artıracakları kesin. Dar banta bile “geniş” diyenler şimdi daha zorda.
Ülkemizdeki durumu Mobil Servis Sağlayıcı İş Adamları Derneği (MOBİLSİAD) “Elektronik Haberleşme Sektöründe Genişbant Etki Analizi ve Türkiye İçin Yol Planı”nda 92 sayfada anlattı: 2023’e kadar ülkenin her noktasında 30 Mb’den başlayarak 100Mb hız sağlanmalı. 2023’e kadar 300 bin km omurga ve 150 bin km erişim olmak üzere 450 bin km fiber döşenmeli. Mevcut bakır kablolardan eskiyenler fiberle değiştirilmeli. (Fiber henüz kral. Gün gelir, krallığı LiFi’ye (görünür ışık iletişimi) devredebilir ama henüz değil. İstanbul’da 2008’de 678 km fiber döşenmiş, ama 2014’te sadece 17 km.)
Kalifiye ve yeterli STEM mezunu da Sanayi 4.0 için fiber kadar şart. TÜSİAD’ın BCG ile birlikte vizyoner bir bakışla hazırladığı “Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği İçin Bir Gereklilik Olarak Sanayi 4.0” raporu, bu konudaki fırsatları sayıp dökerken, diplomatik bir ifadeyle şöyle diyor: “Politika yapıcılar ve kamu tarafında ise özellikle ülke çapında teknolojik altyapının (örneğin telekomünikasyon / bilgi-iletişim alanında) Sanayi 4.0 ihtiyaçları çerçevesinde gelişmesini desteklemek, gerekli yatırım ve teşvik ortamını hazırlamak ve en kritik olarak da uzun vadeli eğitim politikaları ile gerekli nitelikli çalışan ihtiyacının karşılanmasını sağlamak önemli öncelikler olarak ortaya çıkmaktadır... Müfredatların, mesleki eğitim ve yüksek öğretim programlarının, işgücünün bilgi teknolojileri ile bağlantılı beceri ve yenilik yetkinliklerini arttıracak şekilde doğru uyarlanması ve girişimci yaklaşımların güçlendirilmesi gerekmektedir.” (s.15 ve 63)
Sanayi 4.0 açısından tercümesi: Devlet, içinde veri akacak boruyu genişletmeli, ülkeye yaymaya karar vermeli. Devlet, veriyi ve boruyu yönetecek insanları çağdaş becerilerle donatacak eğitimi sağlamalı.