Sammy Jankis'i hatırlamak

Murat Berk / Yapı Kredi Yatırım

Chris Nolan'ın Memento isimli filminde Leonard Shelby'nin (Guy Pearce), hafızanın nasıl güvenilmez bir şey olduğuna ve manipüle edilebileceğine oysa not almanın,vücuda yazılar yazarak, kalıcı dövmeler yapmanın hafızasının bu zayıflığına karşı kendini nasıl koruyabileceğine ilişkin yorumları ilginçtir.

Aşırı ısınma argümanı piyasalarda adım adım güçlenen bir algıydı. Bunun durup dururken, sıfırdan ve tamamen temelsiz yaratılmış olduğunu iddia etmiyoruz. Bu yönde veriler var ama bizim görüşümüz uzun zamandır genel ekonomik resimde aşırı ısınmanın görünmediği yönünde . Bu konuda algı-gerçeklik arasındaki fark önemli boyutlara da ulaşmıştı ve özellikle bir algı bombardımanı ile karşılaşmıştık.

Memento filminde, Sammy Jenkis'in hikayesini içselleştirdikten sonra, Leonard için hayatı değişik bir anlam kazanıyor. Başına geldiğini sandığı olaydan sonra yeni hafıza edinememesi, eski hafızasını değiştirmesine ve kendini bir olaya inandırmasına engel olmuyor.

Aşırı ısınma argümanının tersine, en son açıklanan Mart enflasyon verileri, sanayi üretimi, tüketici endeksleri ve haftalık kredi verileri de aşırı ısınma algılamasını azaltacak veriler olarak ele alınabilir. Ayrıca, yakın zamana kadar, ultra gevşek likidite ile birçok ülke üretim kapasitesini büyük miktarlarda yatırıma yönlendirdi. Küresel kredi balonu tüm aşırılıklarına rağmen, fiyat baskılarını esas olarak nihai enflasyonda değil menkul ve gayrimenkul fiyatlarında hissetirdi… ,

. Hatta bu süreçte gelişmekte olan ekonomilerin - "deflasyon ihraç ettiği" savunuldu ki gerçekten de şu an enflasyonist gibi gözüken dinamiklerin geleceğin (borç) deflasyonunu oluşturabileceğini düşündüren belirtiler bulunuyor.

Aşırı ısınma argümanları muhetemelen tamamen temelsiz değil fakat algı ile gerçeklik arasındaki fark önemli boyutlara ulaşmış olabilir. Daha önemlisi, emtia enflasyonunun büyümeden çalabileceği ihtimali dikkate alınıyor.

Yani Fed'in de idda ettiği gibi, emtia fiyatlarında enflasyonun "geçici" bir etkisi olacak fikrine katılmasanız bile emtia enflasyonun tüketicinin cebinden çıkan ve başka tüketimi azaltabilecek bir nevi vergi olduğu, dolayısıyla da büyümeyi olumsuz etkileyebileceği ciddiye alınması gereken bir ihtimal. Böyle bir durumda da,özellikle de arz yönlü şoktan bashediyorsak, para politikasının faiz arttırmaması da makul gibi görünür.

Leonard, başına geldiğini sandığı olaylardan sonra kendisini yeni "gerçekliklere" inandırmaya devam ediyor. Örneğin Sammy Jenkis'in hikayesini unutmamak için eline "Remember Sammy Jankis- (Sammy Jankis'i hatırla)" yazıyor.. Böylece Leonard aslında doğruluğu bilinmeyen bu hikayeye kendini inandırarak, hikayeyi herkese anlatmaya başlar Filmde kısa süreliğine de olsa Sammy'nin akıl hastanesindeki görüntüsü yerine Leonard'ınki gözükür.

Bizim tahminimiz bu aşırı ısınma algılamasının yılın ikinci çeyreğinde kendisini "yavaşlama" gerçeğine bırakacağı. Son kapasite kullanım oranları ve bazı öncü göstergeler, ikinci çeyrekten itibaren büyüme temposunda bir düşüş yaşanacağına işaret ediyor. Ayrıca, baz etkisinin de devreden çıkacağını not edelim. Acaba aşırı ısınma yerini aşırı soğuma algısına bırakır mı? Bugün merkez bankasını yeterince sert frene basmadığı gerekçesiyle eleştirenler, ilerde, bu tedbirler nedeniyle ekonomi durgunluğa giriyor diye eleştiri mi?

Memento filminin belli bir çerçeveye oturması için, Teddy'nin filmin sonunda anlattığı olayların gerçek olduğunu kabul etmemiz gerekiyor. Fakat Teddy'nin de filmin sonunda dediği gibi hepimiz bazen inanmak istediğimiz şeylere inanırız.