Sahlep yetiştiriciliği yaygınlaşıyor
Fiyatının yüksek olması nedeniyle doğadan bilinçsizce toplanan salep, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalınca devlet tarafından endemik bitki olarak koruma altına alındı ve toplanması yasaklandı.
İçecek olarak tüketilmesinin yanı sıra dondurma üretiminde kullanılan salep artık kültür bitkisi olarak Türkiye'nin değişik bölgelerinde tarlada üretiliyor. Burdur'un Bucak ilçesi ve dondurması ile ünlü Kahramanmaraş salep üretiminde ve ticaretinde öne çıkıyor.
Bir hafta arayla önce Antalya'da Yöresel Ürünler Fuarı'nda Burdur Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Faruk Gündüzalp ve geçen hafta Kahramanmaraş'ta MADO dondurmalarının üreticisi Mehmet Sait Kanbur ile sahlep yetiştiriciliğinin önemini konuştuk.
Salep yetiştiriciliğinin önemi
Tarla üretimi yaygınlaştırılmak istenen salep ile ilgili bazı temel bilgileri şöyle özetleyebiliriz:
Sahlep; Orkide familyasından köklerinde yumru oluşturan yabani bir bitki. Yakın zamana kadar sadece doğadan toplanan salep, ağırlıklı olarak Toros Dağları'nda yetişir.
Kökünde iki adet yumru var. Bunun bir tanesi sahlep diğeri ise ebe (fos) sahleptir. Toprak bir karış kadar kazılır ve yer altında bulunan küçük patates büyüklüğündeki salep toplanır. Daha sonra salep bitkisinin yumruları suda yıkanıp kaynatılıp kurutularak çekirdek salep haline getirilir. Salebin kullanılabilmesi için öğütülüp toz haline getirilmesi gerekir.
Saray içeceği olarak bilinen salep, sütün içerisine toz halinde katılıp kaynatılmasıyla elde edilir. Daha çok kış aylarında içecek olarak tüketilir. Ayrıca dondurma üretiminde yaygın olarak kullanılır.
Üretene 10 yıl alım garantisi
Kahramanmaraş dondurmasının iki temel girdisi olduğunu belirten Mehmet Sait Kanbur, bunlardan birisinin keçi sütü, diğerinin ise salep olduğunu söylüyor. Her ikisinin de yetiştiriciliği için 10 yıl alım garantisi verdiklerini anlatan Mehmet Sait Kanbur şu bilgileri verdi: "Türkiye'de uygulanan yanlış politikalar sonucunda köyler şehir, şehirler köy oldu. Fabrikalar tarım toprağına yani köye yapıldı. Köylü üretim yapmak yerine ya fabrikada işçi oldu. Ya da şehre geldi. Şehirler köy oldu. Köyler boşaldı. Çalışacak kimse kalmadı.Bu nedenle sözleşmeli üretimde başarılı olamıyoruz. Bu yapıyı değiştirmemiz ve tarımsal üretimi artırmamız gerekiyor. Biz 26 ülkeye dondurma satıyoruz. Tam 4 kuşaktır bu işi yapıyoruz. Bu işi sürdürmemiz için salep ve süt gerekiyor. Keçi sütü için köylerde çiftçilere keçi dağıttık ve 10 yıl süt alım garantisi verdik. Fakat, bu üretimi yapacak köyde kimse kalmadı. Bu nedenle kendim yapmaya çalışıyorum. Bir diğer ürünümüz sahlep. Onda da üretene 10 yıl alım garantisi vereceğimizi söyledik. Bu konuda ciddi yatırımlar yaptık. İzmir'de ve Kahramanmaraş'ta iki çalıştay düzenledik. Salep üretimini artırmak için gösterdiğimiz bu çabanın sonuçlarını yeni almaya başladık."
Sahlep dünya içeceği olacak
Osmanlı sarayının içeceği olan salep, dondurmanın da en önemli hammaddesi. Özellikle Kahramanmaraş dondurmasına tadını veren, erimesini önleyen, sıkı olmasını ve uzun süre dayanmasını sağlayan salebin kilosu ortalama 500 liradan satılıyor. Kahramanmaraş dondurmasının salep, keçi sütü ve ustalığın birleşmesi ile marka olduğunu anımsatan Mehmet Sait Kanbur bundan sonraki hedeflerini ise şöyle anlattı: “Dünyanın her yerinde keyif içeceği olarak kahve tüketiliyor. Kahve zincirleri dünyanın her yerinde bu ürünü satıyor. Biz şifa içeceği olarak salebi yaygınlaştırarak bir dünya içeceği yapabiliriz. Buna katma değer kazandırmak için sütlüsünü, fıstıklısını,fındıklısını satabiliriz. Bunun için salep üretimini artırmamız gerekiyor. Şu anda Türkiye'den başka salep kullanan pek yok. Sadece Arnavutluk, İran ve Irak'ta biraz kullanılıyor. Biz salep üretimini artırırsak dünyada marka yaratabiliriz. Bunun için çalışıyoruz. Hedefimiz 30 ton salep üretimine ulaşmak. Doğada yetişen salepte iki yumru olur. Bizim üretimlerimizde bunu 3-4 yumruya çıkardık. Daha verimli üretim için üniversitelerin, yerel yönetimlerin üreticilere destek olmalı. Bir model yaratmak istiyoruz. Bu model ile kahve gibi dünyada salep tüketimini yaygınlaştırabiliriz. Ama bunu benim tek başıma yapmam mümkün değil. Ülke olarak bu konuya önem vererek üretimi artırmamız gerekir."
Özetle, içecek ve dondurma sektörünün ihtiyacı için salep yetiştiriciliği büyük önem taşıyor. Yüksek fiyatı nedeniyle üreticiye para kazandıracak salep üretiminin devlet tarafından da desteklenmesi gerekiyor.
*****
Hayvan ve et ithalatı sürecek
Yazıyı tamamlarken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, AK Parti Grup toplantısında tarım ve hayvancılıkla ilgili önemli açıklamalar yaptı. Erdoğan, tarım desteklerini 1.9 milyar liradan 15 milyar liraya çıkardıklarını, büyükbaş hayvan varlığını 9 milyon baştan 16 milyon başın üzerine, küçükbaş hayvan varlığını ise 32 milyon baştan 44 milyon başa çıkardıklarını söyledikten sonra:
"Kısa bir zamanda artık hayvan ithalatına ihtiyacımız olmayacak. Bütün bunlara rağmen et fiyatının yükselmesi genel refah düzeyimizin yükselmesi ile artan talepten kaynaklanıyor. Biz bu fiyatları rantabl seviyeye düşürmek için gerekirse cari açığı düşünmeden ithalat yapar piyasayı balanse ederiz. Bunu zaman zaman yapıyoruz. Biz vatandaşımıza ucuz et yedirmeye kararlıyız. Bu meseleyi de kalıcı olarak çözeceğiz." dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamasından anlaşılan şu; Tarım ve hayvancılık politikası çok başarılı. Hayvan varlığının artırılmasına rağmen artan refah düzeyi ile artan talep nedeniyle kırmızı et fiyatı yükseliyor. Fiyatı düşürmek için cari açık göze alınarak ithalat yapılıyor.
İthalat 2010 yılından bu yana artarak devam ediyor. Buna rağmen istenen fiyat düzeyine ulaşılamıyorsa bir yerde yanlışlık var. Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere "kırmızı et fiyatı yüksek" bahanesi ile ithalat devam edecek.