Saha araştırmalarında "potansiyel" aramalı

Temel varsayımım şöyle: Kriz sonrasında, yazılım sistemlerindeki gelişme mal ve hizmet üretiminin 'iç örgütlenmesini' köklü biçimde değiştirecek. 'Endüstri-devlet ilişkileri ' geçmiş dönemden farklı bir yapılanma sürecine girecek. 'Devletlerarası ilişkiler' de 'üretim-odaklı bir yeni oluşuma' tanıklık edecek. Bu üç temel eğilim, "…başlangıç noktasına hassas bağlılık" ilkesinin önemini artıracak. Yatırımların yönetilmesinde "saha araştırmaları" yapılması "…kritik önemde" olacak.

Yeni eğilim için tarihten ders alarak, daha sağlıklı kararlar almamız, kurumlar oluşturmamız gerek. Bu nedenle, 3 Eylül 1996 tarihi taşıyan, yaklaşık 13 yıl önce yayınlanmış bir raporun ilk bölümünü bir önceki cumartesi günü çıkan yazıda aktardım. Şimdi aynı saha araştırmasının "kuruma dönük potansiyel" bölümünü paylaşmak istiyorum.

Kısa dönemli ticaret

"Şişecam'ın faaliyet sahaları ve istisaslaşma konuları ne yazık ki, Rusya'daki mevcut iş imkanlarından yararlanma bakımından sınırlayıcı bir husustur. Esasen, Rusya'nın Şişecam'ın ürünlerinde büyük ölçüde kendi kendine yeterli olması da bir kısıt oluşturmaktadır.

Bununla beraber 'kısa dönemde ticaret' ve 'uzun dönemde üretim' stratejisi çerçevesinde Şişecam için Rusya'da bazı önemli fırsatlar, hatta anlamda zorunluluklar bulunduğu açıkça görülmektedir.

Kısa dönemde ticaret: Şişecam'ın ürün yelpazesi açısından değerlendirildiğinde, yerel üretimin miktar ve kalite yönünden yetersizliği veya yokluğu nedeniyle iki önemili ticaret konusu ön plana çıkmaktadır: 'Cam ev eşyası' ve 'kaplamalı camlar.'

Şirketimizin bugüne kadar az miktarda direkt ama daha çok dolaylı olarak bu ülkeye cam ev eşyası satmakta olduğu bilinmektedir. Üretim kapasitemizin yetersizliğinin bu faaliyeti sınırladığı ise açıktır.

Bununla beraber, gözlenen odur ki, 'Paşabahçe' çarşıda,pazarda bir görüntü vermekte, buna karşılık özellikle 'Endonezya, İtalya ve Fransa' ürünleri dikkat çekici düzeylerde yer edinmiş görünmektedir.

Öte yandan, kaplanmış düz camlarda pazarın yeni oluşmaya başladığı ve özellikle 'low-E' gibi Rusya iklim koşullarına çok uygun camların pek bilinmediği ve kullanılmadığı anlaşılmaktadır.

İzlenimimiz her iki alanda da ' geniş bir pazar potansiyeli' bulunduğu yönündedir. Düz camlarda pazar yaratmak daha fazla zorunluluk içerebilir, ancak cam ev eşyası pazarı hazırdır. Burada asıl önem arz eden husus, Rusya ile ticarette 'raslantısal' satışlarla yetinilmemesi, ülke pazarının büyüklüğü gözetilerek mutlaka bir 'ülke stratejisi' çerçevesinde uzun dönemli perspektiflerle hareket edilmesi gerektiğidir. Özellikle cam ev eşyası kesiminde gerçek potansiyele ulaşmak bakımından bu yaklaşım hayatidir.

Kanaatimizce öncelikle 'mevcut yönetimden' destekli etkin dağıtımcılarla işbirliği yapılmalı, özel fiyat/ürün politikası uygulanmalı, 'marka yerleştirme' çabası ön planda tutulması ve ilk aşamada mümkün olan en yüksek pazar payına ulaşmaya çalışılmalıdır.

Bu başarıldığı takdirde, ulaşılmış olacak konuma bizi ileriki aşamalarda çok daha güçlü noktalara taşıyacağından şüphe edilmemelidir.

Uzun dönemli üretim

Rusya, tüm geçiş dönemi sorunlarına rağmen gelişmiş bir ülkedir. Bugün için üretimdeki kesintiler nedeniyle her şeyi ihmal ediyor görünmekte birlikte, zaman içinde yerel üretiminde miktar ve kalite yönünden gelişmesi doğaldır.

Yukarıda değinildiği gibi, yabancı firmaların halen uygulamakta olduğu       'önce ticaret ve marka yerleştirme, sonra yerel üretim' stratejisi de buna işaret etmektedir.

Esasen Rusya birçok üründe kendi kendine yeterli olup, net ihracatçı olduğu durumlar da vardır. Nitekim temel düz cam ürünlerinde böyledir. Cam ev eşyasında ise gerek miktar ve gerekse kalite yönünden yetersizlikler söz konusudur.

Kanaatimizce ' bölgesel bir güç olma' iddiasındaki Şişecam en azından iki alanda Rusya'daki gelişmeleri yakından izlemek durumundadır. Özelleştirme kapsamında özellikle düz cam tesislerinin 'el değiştirmesi' veya ' belli grupların kontrolüne girmesi' bizim durumumuzu, patta yurtiçi pazarımızı etkileyebilecek nitelikte hususlar olabilecektir.

Cam ev eşyasında bugün için yerel üreticilerin varlığından söz edilemeyecekse de, ticari aşamayı başarıyla geçtiğimiz takdirde, bunlarla üretim işbirliğine geçilmesi gündeme gelebilir.

Sonuç olarak, Rusya'yı 'uzun dönemli üretim' açısıyla da gözlem altında tutmanın Şişecam'ın zorunlulukları arasında olduğu düşünülmektedir."

Bu not kapsamında "cam ambalaj" konusuna değinilmemektedir; çünkü o günlerde Gürcistan projesine odaklanılmıştır. Bu konuda yapılan saptalar da bir sonraki yazıda paylaşılacaktır.