Sağlıkta dönüşüm, en büyük faturayı SGK ile vatandaşa çıkardı
Uygulaması 2005 yılında başlayan sağlıkta dönüşüm sistemi 10 yılını doldurdu. Yeni sistem hastaları, doktorları, eczaneleri, hastaneleri, Sosyal Güvenlik Kurumu’nu (SGK), merkezi hükümeti ve yerel yönetimleri farklı şekillerde etkiledi. 10 yıl bir sistemin tarafları nasıl etkilediğini görmek açısından yeterli bir süre. TÜİK’in açıkladığı sağlık harcamaları verilerine göre sağlıkta dönüşüm, 10 yıllık sürede en fazla kimlerin mali yükünü artırdı, en fazla kimlerin kazancını artırdı sorusunun yanıtına bakabiliriz. En son açıklanan 2014 yılı verileriyle, dönüşüm öncesi 2004 yılı verilerini karşılaştırdığımızda ortaya çıkan bilanço şöyle:
10 yılda toplam sağlık harcamaları yüzde 315.6, kişi başına toplam sağlık harcaması ise yüzde 277.4 arttı. Harcama artışında başı SGK ile vatandaş çekiyor. SGK’nın sağlık faturası 10 yılda yüzde 388.16, vatandaşların sağlık faturası ise yüzde 291.22 arttı. SGK’nın kişi başına sağlık harcamasındaki artış yüzde 341.2, vatandaşın kişi başına harcama artışı ise yüzde 256 oldu. Merkezi hükümet ve yerel yönetimlerin faturasındaki artış, bu oranların oldukça gerisinde kalıyor. Merkezi hükümetin toplam sağlık harcamasındaki artış yüzde 277.87, yerel yönetimlerinki ise yüzde 148.88 düzeyinde. Kişi başına sağlık harcaması artışları ise merkezi hükümet için yüzde 244.25, yerel yönetimler için yüzde 130.87 düzeyinde.
Bu rakamlar sağlıkta dönüşümün, sağlık harcamaları yükünün yavaş yavaş merkezi hükümetten vatandaşın ve SGK’nın üzerine kaydırılmasına hizmet ettiğini gösteriyor. Hastaneleri elinden alınan SGK’nın hastanelere yaptığı ödeme miktarı 10 yılda 5.5 katına çıkmış bulunuyor.
Hastaneler ise sağlıkta dönüşümün en büyük kazananı durumunda. Hastanelerin geliri 10 yılda yüzde 406.36 arttı. Hastanelerin nüfus başına geliri ise yüzde 357.23 arttı. Hastanelerin toplam sağlık harcamalarından aldığı pay 2004’te yüzde 38.06 iken, 2014’te yüzde 49’a kadar çıktı.
Hastanelerin gelirindeki bu yüksek artış, SGK ile vatandaşların hastane harcamalarındaki artış sayesinde gerçekleşti. SGK’nın hastane harcaması 10 yılda yüzde 450 arttı. Vatandaşların hastanelere cebinden ödediği para miktarı ise yüzde 1033.85 arttı. Ailelerin kişi başına hastane harcamasındaki artış da yüzde 908.77 oldu.
Aynı süre içinde özel doktor ve klinik hizmeti veren kurumların toplam geliri yüzde 263.45, nüfus başına gelirleri ise yüzde 231.57 arttı. Eczaneler ile sağlık gereçleri satan kurumların toplam gelirlerindeki 10 yıllık artış yüzde 235.60, nüfus başına gelirlerindeki artış ise yüzde 207.09. Yeni sistemde iş yükleri ve işletme harcamaları artan eczanelerin kazancındaki artış hastanelerin çok gerisinde kalıyor.
Toplam sağlık harcamaları içinde 10 yılda en fazla artan kalem yüzde 1489 artış ile halk sağlığı programı harcamaları gözüküyor. Ancak bu kalemin toplam harcamalar içindeki payı sadece binde 4 olduğu için bir anlamı yok.
