Sağlık muayenesi ücretini kim ödeyecek?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

Genel kural olarak işveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.

İş sağlığı ve güvenliği konusunda işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmesi veya hizmet satın alması işverenin sorumluluklarını etkilemez.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile eğitimlerde görevlendirilenlerin hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini ve uzmanlık bilgilerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde sürdürür.

İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önemli yükümlülüklerinden birisi de çalışanlarının sağlık muayenesini yaptırmaktır. Buna göre aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerini yaptırmak zorundadır.

- İşe girişlerde,

- İş değişikliklerinde,

- İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde çalışanın talep etmesi halinde,

- İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla.

Ayrıca “Tehlikeli” ve “Çok Tehlikeli” sınıfta yer alan işletmelerde çalışacak olan kişilerin, yapacakları işe uygun olduklarını gösteren sağlık raporları olmadan işe başlatılmaları yasaktır.

İşveren, yapmış oldukları tüm bu sağlık ve güvenlik harcamalarından hiçbirini çalışana yansıtamaz.

Alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir.

Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur. Sağlık verileri yönetmeliklerde aksi belirtilmedikçe en az 15 yıl süreyle saklanır.

Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. Ancak bu noktada, işe giriş şartı olarak talep edilen sağlık raporları için, işe alım sürecindeki adaylar tarafından katlanılan maliyet işverene yansıtılamaz.

İşe girişlerdeki, sağlık muayene rapor maliyetlerinin işveren tarafından ödenmiş olması için, kişi ile işveren arasında hizmet akdinin kurulmuş olması şarttır. Yani, henüz, işçi ve işveren ilişkisi kurulmayan kişilerce katlanılan sağlık muayene giderlerinin işverene yansıtılması mümkün değildir.

Bu durumda, işverence, işe alım ya da işe başvuru şartı olarak getirilmiş olan sağlık muayene rapor şartı varsa, bu maliyetler işverene yansıtılamayacaktır.