Saf yatırım bankacılığının sonu mu?
ABD finans şirketlerinin mali tablolarında 2007 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren aktif değer düşüşleri ve işlem zararlarıyla beraber kredi krizinin etkileri görülmeye başlanmıştı. JP Morgan'ın aldığı Bear Stearns'ün devir öncesi aktif değer düşüşleri de dahil edilirse başlıca Amerikan mali şirketlerinin son dört çeyrekteki aktif değer düşüşleri 136.7 milyar dolara ulaşmış durumda. Bu kayıplar ağırlıklı olarak 2007 yılının son çeyreğinde yazıldı. Merryll Lynch el değiştirirken, Lehman Brothers da tasfiye oluyor. Bu son gelişmelerle beraber ABD bankacılığında zemin radikal biçimde değişmeye başlıyor.
Daha önce yazmıştım: Yatırım bankacılığı ve ticari bankacılığı ayıran, aralarına Çin Duvarı koyan yasal düzenlemelerin en önemlisi 1933 tarihli Glass-Steagal Act olup, ABD'de 1929 Buhranı sonrasında yapılan düzenlemelerin belli başlılarından birisi sayılmalıdır. Mevduat toplama, menkul kıymet işlemleri ve sigortacılık bu yasa sonrası giderek ayrıştırılmıştır. Örneğin kredi veren ve mevduat toplayan kurumların bankacılık gelirlerinin yüzde 10'dan fazlasını menkul kıymetlerden kazanamayacakları hükmü getirilmiştir. Bu yasanın hükümleri 1990'lar boyunca geçersizleştirilmiş ve Çin Duvarı büyük ölçüde ortadan kaldırılmış bulunuyor. Son gelişmelerle bu noktanın da ötesine geçiliyor. Ne oluyor?
Tabloda önde gelen "saf" yatırım bankalarının ve her şeyi bir arda yapan "evrensel bankaların" kârları ve kâr tablolarının faaliyetlerine göre kırılımları yer alıyor. Hiç perakendesi olmayan ve sadece yatırım bankacılığı yapan Merryll Lynch, Bear Stearns, Lehman artık yok. Geriye Goldman Sachs ve Morgan Stanley kalıyor. Yatırım bankalarıyla ticari bankaları veya "evrensel bankaları" ayıran düzenlemeler anlamını artık tamamen yitirmiş olup, bundan sonra ABD bankacılığında da, Avrupa'da olduğu gibi, gerekli lisansı alan her finansal holding kuruluşunun her şeyi bir arada yapabileceği bir yapıya tamamen geçilebilir. Fonlaması güçlü, mevduat toplayan, çok daha sıkı bir düzenlemeye tabi tutulacak olan "evrensel bankalarda" her türlü bankacılık faaliyeti konsolide edilecektir. Perakende ve ticari hizmetlerden gelirinin yüzde 50-70'ini elde eden bu tip bilançosu büyük ve güçlü kurumlar yatırım bankacılığını da yapacaklardır.
FED bu sefer Lehman için devreye girmedi ve bir dönemi bitirmiş oldu. Artık ne "batmak için çok büyük" tezi, ne de "ahlaki çöküntü" ("ben yaparım, kamu kurtarır" iddiasının bir türü sayılabilir) geçerli değil. FED Fannie ve Freddy çabuk toparlansın diye faiz indirebilir mi? Sanmam. Bunu da yapmazsa, FED açıkça "benden bu kadar" demiş olacak.
Sadece yatırım bankacılığı yapmak tarihe karışıyor olabilir.
Kısa dönemli bir mali sektör kaynaklı tsunami bu hafta tüm hisse senedi piyasalarını vurabilir. Zaten orta vadede görünüm zayıf. Gelişmekte olan piyasalar da hem büyümeden, hem mali sektörde olacaklardan oldukça kötü etkilenecek.