Sadece paranoyaklar ayakta kalır

Dr. Bertan KAYA
Dr. Bertan KAYA YENİ DÜNYADA YÖNETİM [email protected]

2006 senesinde Apple şirketinin ge­liri 19 milyar dolardı. Bunun yak­laşık 8 milyar doları kişisel müzik­çalar piyasasının hakimi (%90 pazar pa­yı) olan iPod ürününden geliyordu. Apple 1990’lardaki iflas riskinden sonra Steve Jobs liderliğinde yeniden atağa geçmiş, hem yenilenmiş ve sadeleşmiş Mac ürün gamı, hem de iPod ile harikalar yaratıyor­du. Ancak tüm bu parlak başarılara rağ­men bir kişi geceleri uyku uyuyamaz hale gelmişti: Steve Jobs!

Steve Jobs’un paranoyası

Peki neden? Jobs, Nokia’nın yeni cep telefonunu reklamını görmüştü. Önemli bir şey değildi, sadece yeni bir cep telefo­nu modeli! Ama onun bütün uykuları kaç­mış, şirkette tüm projeleri iptal etmiş, top­lantı üstüne toplantı yapmaya başlamıştı. Jobs’u bu psikolojiye sokan bu telefonun bir özelliği idi. Telefon altı adet şarkı indi­rebiliyordu. Evet sadece altı! Pek de önem­li bir özellik olarak gözükmüyordu. Ancak kafasında Jobs’u huzursuz eden bir düşün­ce vardı: “6 şarkı indirebildiğine göre, 60 veya 600 şarkı indirebilecek hale gelirse ne olur? O gün geldiğinde kaygılanmamıza ge­rek olmaz çünkü şirketi kapatmış oluruz!” Böylesi bir telefonun, o dönem Nokia’nın tüm cep telefonu pazarının %65’ine sahip olduğu düşünüldüğünde, iPod’u ortadan kaldıracağı açıktı.

Böylece Jobs kararını verdi. Şirkette tüm toplantıları iptal ederek kendisi bir toplantı düzenledi ve kararını ekibi ile paylaştı: “Cep telefonu işine giriyoruz”. O an şirkette hemen herkes onun çıldırdığını düşünüyordu. Onlara göre durumu abartı­yor, tam bir paranoyak gibi davranıyordu. Ancak Jobs şu düşüncede idi “Ya biz No­kia’yı yiyeceğiz ya da onlar bizi”. Apple onun kararlı liderliği altında 2007’de ilk iPhone’u piyasaya sundu. Sloganı şuydu: “Bir telefon, bir ipod ve internet bir ara­da!”. 2009’da iPod hala 8 milyar dolar gelir getirirken, iPhone gelirleri 7 milyar dolar oldu. 2013’e gelindiğinde iPod gelirleri 2.5 milyar dolar civarında iken, iPhone gelir­leri tam 91 milyar dolara ulaşmıştı! Üste­lik Nokia’nın pazar payı %7-8’lere inmiş­ti. Jobs’un paranoyasına sebep olan Nokia, sonrasında zaten silindi gitti.

Sadece paranoyaklar hayatta kalır!

Korku ve paranoya, evrimsel süreç­te hayatta kalmak için en değerli özellik­ler. İş dünyasında bu özellikler size reka­bet avantajı sağlayabilir. Intel’in kurucu­su ve efsane CEO’su Andy Grove "Sadece Paranoyaklar Hayatta Kalır” kitabında, “Sürekli olarak işinizin, pazarınızın ve paydaşlarınızın tehdit altında olduğunu düşünmek, sizi potansiyel dönüm noktala­rına daha iyi hazırlar. Kendinizi sürekli bir tehdit altında hissetmek, değişime ayak uydurmanızı ve hayatta kalmanızı sağlar” der. Grove, kitabında “10X değişim kavra­mını” da anlatıyor. Bu değişimler, işletme­lerin daha önce hiç karşılaşmadığı sorun­lara yanıt vermek zorunda kaldığı dönem­lerdir. Bu dönemlerde, yöneticilerin esnek olmaları ve yeni stratejiler geliştirmeleri gerekir.

Elbette korkusuz, cesur ve girişimci ol­mak iş dünyasında başarının anahtarı. An­cak bunları makul bir şüphecilik, dikkat ve paranoya ile desteklemek de hiç fena bir fikir değil. Olası bir yıkıcı teknolojinin or­taya çıkışı, yeni bir rakip, rakiplerin yeni ve inovatif ürün veya hizmetleri, yeni bir kanun, finansal koşullarda yaşanabilecek sıkıntı veya beklenmedik bir ekonomik, çevresel ya da jeopolitik kriz… Hepsi de korkmak ve tedbir almak gereken riskler. Öyleyse yüksek büyüme isteği, makul dü­zeyde bir paranoyaya eşlik eden güçlü bir risk yönetimi ile desteklenmeli. Dünyanın gelmiş geçmiş en inovatif iş liderleri para­noya yaparak başarı sağlamışlarsa, sizin de biraz korkmanızda zarar yok demektir. İyi haber şirketinizde oluşturacağınız risk yönetimi sistemi ile bu paranoyayı faydalı hale getirebilir, büyümenizi destekleyecek şekilde yönetebilirsiniz.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar