Rusya’ya girişi yasak ürünler...

Rusya Federasyonu, Türkiye’ye karşı ekonomik yaptırımlarını derinleştiriyor. Türkiye’den Rusya’ya ihracatı yasaklanan ve izin verilen tarım ürünlerini de kapsayan kararname, Rusya Başbakanı Dmitriy Medvedev tarafından imzalandı.

Kararnameye göre, Rusya’ya ihracatı 1 Ocak 2016’dan itibaren resmen yasaklanan ürünler şunlar: domates, salatalık, portakal, mandalina, nektarin, elma, armut, kayısı, şeftali, erik, üzüm,çilek, kuru soğan, renkli lahana, brokoli, tuz, karanfil, tavuk ve hindi eti.

Balık,kırmızı et, süt ürünleri, fındık, limon gibi bazı ürünlerin Rusya’ya girişine herhangi bir yasak getirilmedi.

Genel olarak bakıldığında listenin hangi kriterlere göre hazırlandığını anlamak çok kolay değil. Portakal, mandalina gibi bazı ürünlerde ihracat sezonunun devam etmesi nedeniyle yasak kararı Türkiye’ye zarar verecek nitelikte. Fakat bazı ürünler var ki mevsimsel olarak ihracatı tamamlanmış ve yasak kapsamında olmasının Türkiye’ye olumsuz etkisi olmayacak. Eğer yaptırımlar uzun vadeli ve bir kaç yıl uygulanırsa o zaman olumsuz etkileyecektir.

Ayrıca, yasaklanan ve yasak olmayan ürünler olmak üzere iki liste var. Bu iki listenin dışında kalan tarım ürünleri ne olacak? Bu ürünlerin ihracatı devam edecek mi?

Yine, yasaklı olsun veya olmasın şu anda Türkiye’den sevk edilen ürünlerin bir bölümü yolda, bir bölümü limanlarda. Fakat bu ürünlerin hiç biri Rusya’ya sokulmuyor.

Başbakan Ahmet Davutoğlu, katıldığı bir televizyon programında Rusya’ya girişine izin verilmeyen ürünlerin geri getirileceğini söyledi. Fakat, Rusya’dan Türkiye’ye ihraç edilen ürünlere yönelik bir yaptırım olup olmayacağı konusunda bir açıklama yapmadı. Türkiye, bu yaptırımlara karşılık Rusya’dan ithal edilen bazı ürünleri yasaklayabilir mi?

Rusya’nın Türkiye’den ithalatına 1 Ocak 2016 itibariyle yasak getirdiği ürünlerden bazılarında durum özetle şöyle:

- Yasaklı ürünlerden en önemlisi domates. Rusya Federasyonu yıllık ortalama 1 milyar doların üzerinde domates ithal ediyor. Bunun yaklaşık yüzde 20-25’ini Türkiye’den alıyor. Türkiye’de Rus tüketicilerin tercihine uygun domates üretiliyor.Türkiye’den domates ithalatını 1 Ocak 2016 itibariyle yasaklayan Rusya’nın ihtiyacını Fas, Çin gibi ülkelerden karşılaması bekleniyor. Ancak, Türkiye’de üretilen domatesi tercih eden tüketicilerin diğer ülke ürünlerine karşı nasıl bir reaksiyon göstereceği bilinmiyor.

- İhracatı yasaklanan bir diğer ürün salatalık (hıyar). Son 3 yılın ortalamasına göre, Türkiye’den Rusya’ya ortalama 40 milyon dolarlık hıyar ve kornişon ihraç ediliyor. Geçen yılki ihracat tutarı 51 milyon dolar. Dolayısıyla önemli bir ürün. İhracatın yasaklanması Türkiye’de üretimi olumsuz etkileyecek.

- Yasaklı ürünler içinde yer alan üzüm hem yaş hem de kuru olarak ihraç ediliyor. Türkiye yaş üzümde Rusya pazarında lider konumunda. Bu pazardaki 400 milyon dolarlık ihracatın en az dörtte birini Türkiye gerçekleştiriyor. Sezon itibarıyla bu yıl ihracatın büyük bölümü tamamlandı. Bu nedenle yaş üzümün yasak kapsamına alınması Türkiye’yi şimdilik etkilemeyecek. Rusya Federasyonu kuru üzüm ihtiyacını ise büyük oranda İran, Afganistan ve Şili’den karşılıyor. Türkiye’de bu yıl kuru üzüm üretiminin az olması nedeniyle, yasak sıkıntı getirmeyecek.

- Kayısı ithalatının yüzde 88’ini Türkiye’den gerçekleştiren Rusya, bu ürünü de yasak kapsamına alması şaşırtıcı oldu. Dünya kuru kayısı üretiminde ve ihracatında lider konumunda olan Türkiye, Rusya’ya hem kuru hem de yaş kayısı ihraç ediyor. Yaş kayısı ihracatı tamamlandığı için bu yasaklamadan daha çok kuru kayısı ihracatı olumsuz etkilenecek.Yasak kapsamına alınan kayısı, kiraz, şeftali, erik ihracatı yıllık ortalama 50 milyon dolar. Bu ihracatın büyük bölümü gerçekleştirildiği için kısa vadede bu yasak Türkiye’yi zorlamayacak. Ancak, yasaklar uzun süre devam eder ve gelecek ürün sezonunda da sürerse Türkiye bu ürünlere yeni pazarlar bulmak durumunda olacak.

- Türkiye’yi bu dönemde en çok olumsuz etkileyecek yasaklı ürünler arasında portakal, mandalina gibi narenciye ürünleri var. Çünkü Türkiye portakal ihracatının beşte birini yani yüzde 20’sini, mandalina ihracatının ise yaklaşık yarısını Rusya’ya yapıyor. Bu ürünlerin tam da ihracat sezonunda yasak kapsamına alınması Türkiye’yi olumsuz etkileyecektir.

- Yasaklı olmayan ürünlere bakıldığında limonda Türkiye’nin Rusya’daki pazar payı yüzde 25’in üzerinde. Türkiye’den başka fındık alabileceği alternatif ülke olmadığı için fındığın yasaklı ürünler kapsamına alınmadığı tahmin ediliyor.

Özetle, Rusya’nın Türkiye’ye yönelik yaptırımları tarımsal üretimden ihracata, ambalajdan nakliye sektörüne, Rusya’daki tüketiciye kadar hemen her kesimi olumsuz etkileyecektir. Bir başka önemli soru ise bu yaptırımların ne kadar süre ile uygulanacağı. Rusya’nın Avrupa Birliği’ne yönelik yaptırımları iki yılı aştı. Avrupalı çiftçiler ciddi zarara uğradı.Bu nedenle sık sık eylem yapıyorlar. Türkiye’ye yönelik yaptırımlar da bir kaç yıl sürerse tarım sektörüne tahribatı çok daha yüksek olacaktır.