Rusya, Ukrayna ve Kazakistan tahılda rekor kırarken Türkiye ne yapıyor?

Dünya tahıl ticaretinde önemli bir değişim yaşanıyor. Kuraklık ve yüksek fiyat nedeniyle dünya tahıl ticaretinde Amerika'nın ağırlığı azalırken, Rusya, Ukrayna ve Kazakistan'ın yer aldığı Karadeniz ülkeleri hem üretimde hem de ihracatta rekor seviyelere ulaştı. Rusya, Ukrayna ve Kazakistan'ın tahıl ihracatı 2017-2018 sezonunda ilk kez 100 milyon tonun üzerine çıkacak. Bu trendin yeni sezonda da devam etmesi bekleniyor.

Hububat Tedarikçileri Derneği'nin (HUBUDER), düzenlediği "2018-2019 Hasatına Doğru Türkiye ve Dünyada Tahıl Konferansı"'na katılan uzmanlar tahıl üretiminde ve ticaretinde Karadeniz ülkelerinin başarısına dikkat çekti.

Tahıl piyasaları konusundaki çalışmaları ile bilinen Tarımsal Pazar Çalışmaları Enstitüsü (IKAR) Genel Direktörü Dmitry Rylko'nun verdiği bilgilere göre, Rusya, Ukrayna ve Kazakistan tarihinin en yüksek tahıl ihracatına ulaştı.1990-91 sezonunda Kazakistan'ın bir miktar ihracatı dışında ithalatçı olan Karadeniz ülkeleri 2008-2009 sezonundan itibaren ihracatta büyük bir sıçrama gerçekleştişrdi. 2015-2016 sezonunda bu üç ülkenin tahıl ihracatı 81.5 milyon tona,2016-17 sezonunda ise 88.8 milyon tona çıktı. Önümüzdeki haziranda tamamlanacak 2017-2018 sezonunda ise 102 milyon 700 bin ton olarak gerçekleşmesi bekleniyor.

İhracatta 100 milyon sınırı aşılacak

IKAR Genel Direktörü Dmitry Rylko, nisan sonu itibariyle sadece Rusya'nın tahıl ihracatının 45.5 milyon ton olarak gerçekleştiğini belirterek şunları söyledi:"Kimsenin beklemediği ve tahmin etmediği bir ihracat artışı var. 2017-2018 sezonunda Rusya'nın tahıl ihracatı 51.3 milyon ton, Ukrayna'nın 42.3 milyon ton ve Kazakistan'ın ise 9.1 milyon ton ile toplamda 102 milyon 700 bin tona ulaşacak. Rusya'da tahıl üretimi güneyden Sibirya'ya kadar her bölgede artıyor. Üretim ve ihracattaki artışın önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini söyleyebiliriz. "dedi.

Rusya nasıl başardı?

Rusya'da tahıl üretiminin sadece belli bölgelerde değil,her bölgede artış gösterdiğini anlatan Rylko, bu başarının arkasındaki faktörleri şöyle sıraladı:

1- Tahıl üretimi ve ihracatı konusunda çok iyi bir koordinasyon sağlandı. Tarım Bakanlığı ve diğer ilgili tüm kuruluşların katılımı ile haftada bir toplantı yapılıyor. Bu toplantılarda sorunlar ele alınarak çözüm üretiliyor. Belirlenen hedefler doğrultusunda çalışmalar yürütülüyor.

2- Tahıl ticaretinde lojistiğin önemi daha iyi anlaşıldı. Demiryolları,deniz yolu ve tüm lojistik faaliyetleri iyileştirildi ve maliyetler düşürüldü.

3- Silolar gübre sektöründen alınarak hububat sektörüne verildi. Altyapı çalışmalarıyla depolama kapasitesi artırıldı.

4- Baltık Denizi limanları açılarak ticaretin çok yönlü yapılması sağlandı.

5- Aralık 2017 sonunda 1595 Sayılı Kararname ile 13 hububat bölgesi belirlendi.Her bir bölgeye üretim kotası verildi. Yerel üreticilere fiyat desteği sağlanıyor."

Türkiye, Rusya'nın ikinci büyük pazarı oldu

Rusya, planlı bir çalışma ile üretimde,ihracatta büyük bir başarı öyküsü yaratırken, buğdayın gen merkezi olan Türkiye, yılda ortalama 5 milyon ton buğday ithal eder konuma geldi. Bu ithalatın da büyük bölümü Rusya'dan yapılıyor. Türkiye, Mısır'dan sonra Rusya'dan en çok buğday ithal eden ikinci ülke konumunda.

Türkiye 2017-2018 sezonunda Rusya'dan 4.4 milyon ton buğday ithal ederek rekor seviyeye ulaştı. IKAR'ın verilerine göre, 2007-2008 sezonunda Türkiye'nin ithal ettiği buğdayın yüzde 32'si Rusya'dan ithal edilirken, 2017-2018 sezonunda buğday ithalatının yüzde 82'si Rusya'dan gerçekleşti.

Rusya'dan sadece buğday almıyoruz. Rusya toplam kepek ihracatının yüzde 90'ını, mısır ihracatının yüzde 39'unu Türkiye'ye gerçekleştiriyor.

Amerika'da kuraklık endişesi

Karadeniz ülkeleri tahıl ticaretinde liderliğe yükselirken Avrupa Birliği ve Amerika'da sıkıntılı günler yaşanıyor. COFCO International Uzmanı Sarunas Cebelis'in verdiği bilgilere göre, Amerika'nın güneybatı bölgelerinde çok büyük kuraklık yaşanıyor. Kansas'ta oldukça düşük bir üretim bekleniyor. Bu nedenle Amerikan buğdayının fiyatı yükseliyor. Önümüzdeki 3-4 haftada yağış olmazsa fiyatlar daha da artacak. Hububat piyasasında artık yağış durumuna göre fiyatlar inip çıkıyor. Amerika buğdayı daha önce ucuzdu. Fakat artık ucuz değil.

Avrupa Birliği üyesi 28 ülkenin 2008-2019 buğday üretimi 140 milyon 553 bin ton olacağı tahmin ediliyor. Geçen sezon üretim 141 milyon 151 bin tondu.

Özetle, Amerika ve Avrupa Birliği'nde tahıl üretimi ve ticaretinde önemli sorunlar yaşanırken, yanı başımızdaki Rusya, Ukrayna ve Kazakistan akılcı politikalarla bunu fırsata çevirdi. Karadeniz ülkeleri tahıl üretimini ve ihracatını artırarak dünya ticaretinde söz sahibi oldu. Türkiye ise, üretimini istenen düzeyde artıramadığı için ithalatçı konuma düştü. Bu ithalatın savunması "Buğday ithal ediyoruz ama,un, makarna olarak ihraç ediyoruz" avuntusu olmamalı. Un ve makarna için ihtiyaç duyulan buğdayı Türkiye kendisi üretemez mi?