Rusya krizinin etkileri daha ilk ayda kendini göstermeye başladı

Rus uçağının sınır ihlali yapması yüzünden düşürülmesinden sonra bu ülkeyle ilişkilerin neredeyse kopma noktasına gelmesi öyle anlaşılıyor ki ekonomik ilişkilerde de 2016'ya damgasını vuracak. Ocak ayında Rusya'ya yaptığımız ihracat ve yine aynı ay bu ülkeden gelen turist sayısındaki gerileme dramatik bir gelişmenin habercisi gibi...

Önce ihracata bakalım. Türkiye Rusya'ya ocak ayında 107.7 milyon dolarlık ihracat yaptı. Bu ihracat, 2003 yılından bu yana olan dönemin en düşük ocak ayı ihracatı. Yani bu yıl ocakta son 13 yılın en düşük ihracatını yaptık. 2003 yılının ocak ayında 82.3 milyon dolar olan ihracat, 2013 yılında 539.5 milyon dolara kadar çıkmış, daha sonra Rusya'nın içine düştüğü ekonomik krizin etkisiyle azalmaya başlamıştı. Rusya'ya 2014'ün ocak ayında 461.5 milyon, geçen yılın ocak ayında ise 315.4 milyon dolarlık ihracat yapılmıştı. Bu yıl ise 107.7 milyon dolarda kalındı ve biraz önce de belirttiğimiz gibi bu rakam son 13 yılın en düşük ocak ayı gerçekleşmesi olarak kayıtlara girdi.

Türkiye'nin Rusya'ya yaptığı ihracatın yanı sıra bu ülkeden yapılan ithalat da geriliyor. Ancak, Rusya'dan olan ithalatımız, enerji ithalatı dolayısıyla ihracatımızla kıyaslanmayacak kadar büyük. Rusya'dan geçen yılın ocak ayında 1.9 milyar dolarlık, bu yıl ise 1.3 milyar dolarlık ithalat yaptık. Bu gerileme enerji faturasındaki hafiflemeyle paralel olarak ortaya çıkmış durumda. Ayrıca, bu yıl ocakta 1.3 milyar dolarda kalmış olsa bile bu düzeyle Rusya en çok ithalat yaptığımız ikinci ülke konumunu yine de koruyor.

Turizmde de işler iyi gitmiyor

Ocak, turizmde ölü sezon aylarından biri. Ama yine de gelen turist sayısında geçen yılın aynı ayına göre değerlendirme yapıldığı için bir eğilim gözlemek mümkün. Ocak ayında geçen yıl 1 milyon 251 bin olan turist sayısı bu yıl yüzde 6.4 azalarak 1 milyon 170 bin kişide kaldı. Turist sayısında yaklaşık 81 bin kişilik bir azalma var.

Yıldan yıla toplamda yüzde 6 dolayında bir azalma görülmesi çok normal sayılır. Bir başka ifadeyle biz yılın tümünde yüzde 6 dolayında kalacak bir azalmaya çoktan razıyız razı olmaya ama bu düzeyin çok çok üstüne çıkılmasından endişe ediyoruz. 

Geçen yıl ocakta gelen turist sayısının önceki yıla göre yüzde 9 daha fazla olduğunu, 2015'in tümünde gelenlerin sayısında ise 2014'e göre yüzde 2'ye yakın bir gerileme yaşandığını hatırlatalım.

Bu yıl ocakta gelen turist sayısında geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık 81 bin kişilik bir gerileme olduğunu belirttik. Bu 81 binlik azalmanın 29 bini, yani yüzde 35'i Rusya kaynaklı. Geçen yıl ocak ayında Rusya'dan 51 bin turist gelmişti, bu yıl gelenlerin sayısı 22 binde kaldı. Yani tam yüzde 57'ye denk gelen 29 bin kişilik bir azalma var.

Aslında Rusya ile yaşanan gerginlik, yalnızca bu ülkeden gelen turist sayısında düşüşe yol açmış da değil. Rusya, Bağımsız Devletler Topluluğu üstünde hâlâ büyük bir güç sahibi ve bu ülkelerden gelenlerin toplamında da önemli bir gerileme söz konusu. BDT ülkelerinden gelenlerin sayısı 272 binden 235 bine düştü. 

Yani bu ülkelerden gelenlerde yüzde 14 oranında 37 bin kişilik bir azalma oldu. BDT ülkeleri kapsamında en dikkat çekici azalma da Rusya'dan sonra Azerbaycan'dan gelenlerdeki yaklaşık 9 bin kişilik gerileme.

Biraz önce vurguladık, ocak ayı turizm için ölü sezon aylarından biri sayılır. Özellikle de “deniz-kum-güneş” için Türkiye'yi tercih eden Rus turistler açısından. Rusya'dan geçen yılın tümünde 3.6 milyon turist gelmişti. Üstelik bu sayı, Rusya'nın ekonomik zorluklarının etkisiyle 2014 yılındaki 4.5 milyona göre 830 bin kişilik bir azalmaya işaret ediyordu. Şimdi tüm hesaplar bu yıl Rusya'dan kaç turist geleceğini tahmine dönük olarak yapılmaya çalışılıyor. Geçen yılki 3.6 milyonun yarı yarıya azalması demek Türkiye için çok ciddi bir kayba işaret edecek. Ya azalma çok daha fazla olursa... Sektör kara kara bunu düşünüyor işte.

Yalnızca Rusya mı?

Sultanahmet'teki patlamada Alman vatandaşlarının hayatını kaybetmesi ocak ayı istatistiklerine pek yansımışa benzemiyor. Söz konusu patlama 12 Ocak'ta meydana gelmişti. Dolayısıyla ocak ayı turizm istatistiklerine yansıma sınırlı. Umarız sonraki aylarda da fazla bir etki görülmeyecektir, özellikle sezonda bu etki çok az hissedilecektir ama biraz da gerçekçi olmak gerekir. Türkiye'ye en çok turist gönderen ülke konumundaki Almanya'dan ocak ayında gelenlerin sayısında yalnızca yüzde 1.5'lik bir gerileme oldu. Bu oranın büyümemesini, hatta pozitife dönmesini umalım. 

Turizm gelirinde durum

Ocak ayındaki toplam turist sayısında yüzde 6.4 azalma oldu. Ancak, ocak ayının turizm gelirindeki azalmanın oranı yüzde 16'yı buldu. Geçen yılın ocak ayında 1 milyar 351 milyon dolar olan turizm geliri (yeni tanımla seyahat geliri) bu yıl ocakta 1 milyar 136 milyon dolara indi. Gelirle birlikte gider de azaldı. Gider yüzde 9 azalarak 384 milyon dolardan 351 milyon dolara geriledi.

Bu arada turizm ya da yeni tanımdaki ifadesiyle seyahat gelirlerinin yalnızca yabancılardan elde edilen gelirler olmadığını, ödemeler dengesi tanımına göre yurtdışında yerleşik sayılan Türk vatandaşlarının Türkiye'de yaptıkları turizm harcamasını kapsadığını da belirtelim.