Rusya hazırlanıyor, ya Türkiye

Ukrayna krizinin askeri bir boyut alması tahmin yapmayı zorlaştırıyor. Finansta ‘‘kuyruk riskleri’’ dediğimiz riskleri artırıyor. Bunlar düşük olasılığa sahip olmasına rağmen, gerçekleşmesi durumunda fiyatlarda büyük dalgalanmalara yol açabilecek risklerdir. Kuyruk riskleri, finans piyasalarında hem alım hem de satım fırsatları oluşturabilir. Ekonomik taraf biraz daha karışık gözüküyor. ABD, Rusya’ya yönelik yaptırımları genişletti. Yaptırımlar konusunda, AB’nin tavrı Türkiye açısından da kritik olur. Avrupa ile Rusya arasındaki ticaret hacmi, Rusya-ABD arasındaki ticaretten katbekat fazladır. Rusya, petrol ve doğal gazına Asya’da müşteriler buluyor. Anlaşmalar yapıyor. Doğal gaz ve petrol sözleşmelerinde, dolar yerine yuanı kullanmak istiyor. Doğal gaz devi Gazprom, Çin parası yuana dayalı tahvil çıkarmayı düşünüyor. Bu durum, Çin’in de işine geliyor. Çin’in yuanı rezerv para yapmak istediği biliniyor. Rusya, korunma amaçlı(hedge) olarak Batı’dan uzaklaşıyor.

ABD, Kore ve Vietnam’da olduğu gibi temsili bir savaş yürütüyor. Ukrayna, ABD için jeopolitik açıdan önemsizdir. Stratejik üstünlüğü ele geçirmek için, üçüncü ülkeleri piyon olarak kullanıyor. ABD Başkanı Obama açıkça; ‘‘Rusya ile bir savaşa girmeyiz’’ diyor. Rusya’ya askeri açıdan meydan okuyup bir karşılık bulamamak, ahlaki üstünlüğü Rusya’ya kazandırır. ABD, İran ve Kuzey Kore dışında hiçbir ülkeye yaptırım uygulamadı. Rusya’ya yönelik yaptırımlar, yeni bir Soğuk Savaş’ın başlangıcıdır. Küresel jeopolitik açısından bir kilometre taşıdır. Rusya risklere karşı hazırlık yapıyor. ABD açısından ekonomik anlamda kısa dönemde pek bir risk gözükmüyor. Öte yandan, AB’nin atacağı adımlar toparlanma emareleri gösteren ekonomisini direkt etkiler. AB’nin Rusya’ya yönelik açıklayacağı ekonomik yaptırımlar, bir bumerang gibi kendisine dönebilir. Euro bölgesindeki sorunlu ülkeler ivme kazandılar. İspanya’nın geçtiğimiz günlerde açıklanan büyüme rakamı altı yılın en iyisiydi. İspanya, 2014’te Almanya’dan bile daha iyi bir performans gösterebilir. İspanya ve diğer ülkelerin faiz oranları, Almanya’nın faizlerine yaklaşıyor. Euro bölgesinde bankacılık sektörü, bilançosunu düzeltiyor. Ekonomik verilerle birlikte gelen iyimserlik, moralleri yükseltiyor. AB’nin ekonomik yaptırımları genişletmesi, Rusya’nın buna karşılık olarak doğal gaz silahını kullanması, euro bölgesine yönelik optimizmi götürebilir. Yunanistan, İspanya gibi ülkelerdeki temel sorunlar devam ediyor. Yunanistan’ın bütçe açığı yüzde 13, kamu borcu 320 milyar euro. İspanya’da mortgage başvuruları kırk beş aydır düşüyor. Merkez Bankası’nın korkulu rüyası olan ‘‘borç deflasyonu’’ riski devam ediyor. Jeopolitik ve siyasi gelişmelerin yaratacağı bir resesyon, euro bölgesi finans piyasalarına yeni bir kriz getirebilir. Sorunlu ülkelerin faizleri yükselmeye başlayabilir.

Türkiye’nin risklere karşı bir eylem planının olması gerekir. Erdem Başçı bu hafta ‘‘İhracat büyümeyi destekliyor’’ açıklamasını yaptı. AB’deki durum iyi gittiği sürece ihracatın katkısı sürer. Ancak euro bölgesindeki havanın bozulması bizi hemen etkiler. Bir çalkantı durumunda, özel tüketimi desteklemek için faizleri mi düşüreceğiz? Bütçe dengesi iyi olduğu için, maliye politikası araçları mı devreye girecek? 17 Aralık’tan beri farklı bir ajandaya göre hareket ediyoruz. Bu günlerde ekonomi bürokrasisindeki görevden almaları konuşuyoruz. Bu operasyonların devam edeceği dillendiriliyor. Bu psikolojik şartlar altında, ekonomi bürokratlarının bir plan oluşturmaları mümkün müdür?