Rus Rosatom enerjide yeni ortaklıklar için hazır
Rosatom temsilcisi, Akkuyu Nükleer A.Ş Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko, Akkuyu NGS ile kazanılan deneyimin önemine işaret ederek, “Türk ortaklarla karşılıklı yarar sağlayan ortaklık fırsatlarını görüşmeye hazırız” dedi.
Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom, Türkiye’de Akkuyu NGS ile kazandıkları iş deneyimlerini geliştirmeye hazır olduğunu açıkladı. Rosatom temsilcisi, Akkuyu Nükleer A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko, “Türk ortaklarla karşılıklı yarar sağlayan ortaklık fırsatlarını görüşmeye hazırız” ifadelerini kullandı. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Dedusenko, Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) Projesi ile kazanılan deneyimin yeni projelerin yürütülmesinde kolaylık sağlayacağını da söyledi.
Nükleer enerjiyi atıksız ve pratik olarak yenilenebilir hale getirmek için Ar-Ge çalışmaları sürdürdüklerine dikkat çeken Dedusenko, Türkiye’nin de enerji alanında ciddi geliştirme projelerinin olduğunu ifade ederek, “Türkiye’deki yeni nükleer projelerde, yerlilik oranı daha da artacaktır” dedi.
“Nükleerde iki alana eğiliyoruz”
Teknoloji hızla gelişiyor; nükleerde de öyle; Rosatom’un nükleer konusunda en yeni teknolojisi nedir?
Nükleer enerji çalışmalarımızda şu an iki önemli alana eğiliyoruz. Bunlar küçük modüler reaktörler ve nükleer yakıt döngüsünün kapanması konuları. Düşük güçlü nükleer reaktörler ve SMR olarak adlandırılan teknolojiler, ülkenin enerji dengesine potansiyel bir katkı olarak devlet temsilcilerinin, sektör düzenleyicilerinin ve kanaat önderlerinin dikkatini çekiyor.
Akademik Lomonosov yüzer NGS'nin 2020'de devreye alınması, elektrik şebekesinden izole edilmiş ulaşılması zor alanlarda veya karada ulaşılması zor yerlerde yüzer güç ünitelerinin kullanılmasının benzersiz olanaklarını ortaya koymaktadır. Bu mobil reaktör, kıyı veya izole alanların yanı sıra endüstriyel açık deniz tesislerine elektrik, termal enerji ve hatta tuzdan arındırılmış su sağlamak üzere tasarlanmıştır.
Yüzer NGS'nin inşasıyla eş zamanlı olarak, Yakutistan’da düşük güç teknolojileri alanındaki amiral gemisi çözümümüz olan en yeni RITM serisi reaktörlere dayalı kara tabanlı düşük güçlü bir NGS projesini de hayata geçiriyoruz. Bu tür enerji santralleri hem güç ve ısı üretimi hem de deniz suyunun tuzdan arındırılması ve soğutulması için hem karada hem de yüzer versiyonlarda kullanılabilir.
“Atıksız hale getirmek için çalışıyoruz”
Enerji üretiminde nükleerin geleceğine bakışınızı da merak ediyorum?
Nükleer enerjinin geleceğinin, hızlı nötron reaktör teknolojisinin ve kapalı nükleer yakıt döngüsünün geliştirilmesinden ayrılamayacağına inanıyoruz. Hızlı bir reaktörün en önemli özelliği tükettiğinden daha fazla bölünebilir madde üretebilmesidir. Rusya, Beloyarsk NGS'de yeniden işlenmiş plütonyum ve uranyumdan elde edilen MOX nükleer yakıt ile ticari BN-600 ve BN-800 BN'leri işleten dünyadaki tek ülkedir. Bu nedenle, nükleer enerjiyi atıksız ve pratik olarak yenilenebilir hale getirmek için çalışıyoruz.
“Projelerde yerlilik oranı artar…”
Türkiye’de yeni nükleer santraller ve küçük modüler reaktörler (SMR) inşa etme konusunda girişimleriniz olacak mı?
Türkiye'nin hem büyük kapasiteli reaktörler hem de küçük modüler reaktörler inşa ederek nükleer enerji kapasitesini genişletme planına saygı duyuyoruz. Türkiye'de yeni projelerin geliştirilmesine yönelik beklentiler üzerinde çalışılmakta olup, ortaklık konusundaki ilginin en üst düzeyde olduğunu da biliyoruz.
Nükleer ve diğer birçok alanda, Türk ortaklarla karşılıklı yarar sağlayan ortaklık fırsatlarını görüşmeye hazırız. Belirli projelere bağlı olarak ve Türk ortaklarla çalışma konusundaki deneyimler dikkate alınarak iş birliği modelleri tartışılacaktır.
Türk ortaklarımızla iş birliğimizi genişletme fırsatlarını görüşmeye her zaman açığız ve teknolojik potansiyelimizi ve üretim kapasitemizi göz önünde bulundurarak, Türk tarafının ülkede yeni nükleer üretim kapasitelerinin inşasına yönelik önerilerini değerlendirmeye ve karşılığında etkili ve karşılıklı fayda sağlayan çözümler sunmaya hazırız. Türkiye'de ne tür projelerden bahsediyor olursak olalım, burada sıfırdan başlamamız gerekmeyecek.
Türk ortaklarımızla Akkuyu NGS projesinde edindiğimiz ortak deneyime güveniyoruz. Yerelleştirilmenin artırılması, Türk inşaat ve imalat şirketleriyle ortaklıkların geliştirilmesi ve Türkiye'deki ilgili düzenleyici makamlarla kurulan etkileşim kanalları da dahil olmak üzere faydalı deneyimleri kullanabileceğiz.
“Küçük santraller sanayi sektörü için mükemmel çözüm”
SMR’ların nükleer sektördeki önemi nedir? Bu alanda, dünya ülkelerinde bir çalışmanız var mı?
Dünyada elektriğe erişimi olmayan pek çok yer var. Bazılarında, büyük enerji santrallerinin inşası ekonomik açıdan haklı gösterilmiyor, diğerlerinde ise bölgesel özellikler ve şebeke eksikliği nedeniyle nükleer santral kurmak imkânsız. Bu gibi durumlarda, küçük kapasiteli bir nükleer enerji santrali mümkün olan tek çözüm olabilir.
Rosatom, düşük güçlü nükleer enerji santrallerinin geliştirilmesi ve uygulanmasında dünya liderlerinden biridir. Bu teknolojinin gelişiminin kökeninde biz vardık. 1954 yılında Obninsk'te 5 MW kapasiteli dünyanın ilk ticari nükleer enerji santralini devreye aldık. Rosatom'un kuzeydeki Pevek kasabasına elektrik ve ısı sağlayan dünyanın tek yüzer nükleer enerji santrali Akademik Lomonosov'u kurmasına temel oluşturan, nükleer enerjiyle çalışan gemiler için 26 reaktör ünitesinin yüzlerce reaktör yılı kazasız çalışmasına ilişkin benzersiz bir deneyim biriktirdik.
İlk yüzer NGS'nin inşasından elde edilen deneyime dayanarak, bugün RITM-200 projesine dayanan optimize edilmiş bir yüzer güç ünitesi olan yeni nesil üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Rosatom tarafından bu tür 4 yüzen güç ünitesinden oluşan bir kompleks, Rusya'daki uzak bölgelerin Baim Cevher Bölgesine enerji sağlamak için bir çözüm olarak önermektedir.
Rosatom olarak bugün aynı teknolojiye dayanarak, Yakutistan'da inşa edilecek düşük kapasiteli bir nükleer enerji santrali için bir proje oluşturuyoruz. Küçük ölçekli nükleer enerji santralleri, CO2 emisyonlarını azaltmaya yönelik modern uluslararası taahhütleri yerine getirirken istikrarlı bir enerji kaynağına ihtiyaç duyan bireysel sanayi kümelerine enerji sağlamak için mükemmel bir çözüm. Küçük reaktörlere dayalı projelere yönelik pazar, uzak bölgelerde enerji yoğun tesis içi tesislere sahip sanayi şirketlerinden oluşabilir.
Örneğin bu yılın Kasım ayında Rosatom, Rus madencilik şirketi Nornickel ile birleşik enerji sisteminden izole edilmiş bir sanayi bölgesine enerji sağlamak için düşük kapasiteli nükleer enerji santralleri kurma niyeti ve iş birliği konusunda bir anlaşma imzaladı. Nükleer enerji, minimum çevresel etki ve öngörülebilir elektrik tarifeleri ile güvenli bir enerji kaynağıdır. Bu avantajlar onu endüstriyel kullanıcılar için mükemmel bir alternatif haline getirmektedir.
“Enerji depolama alanında çözümler sunabiliriz”
Türkiye’nin enerji depolamada üs olacağı Rus yetkililer tarafından da dillendiriliyor. Enerji depolama için lityum iyon pillerle ilgili araştırma yaptığınızı duyduk. Bu alandaki çalışmalarınız hangi aşamada?
Rosatom enerji depolama alanında Türkiye pazarı da dahil olmak üzere çözüm sunmaya hazır olduğu iki ana alan geliştiriyor. Bunlar elektrikli ulaşım için çekiş bataryaları ve güç sistemlerinde ve endüstriyel işletmelerde güç kaynağının güvenilirliğini artırmak ve enerji tasarrufu amacıyla kullanılan sabit enerji depolama sistemleri.
İlk yönde uygulanan projelerin portföyü, elektrikli ve hibrit damperli kamyonlar, dinamik şarjlı elektrikli otobüsler, hibrit araçlar, eğlence amaçlı elektrikli arabalar ve diğer çözümler için çekiş bataryalarının geliştirilmesi ve tedarikini içeriyor. Sabit sistemlere gelince, Rosatom halihazırda bölgesel elektrik şebekeleri, trafo merkezleri, petrol ve gaz endüstrisi ve işletmeler için endüstriyel kesintisiz güç kaynakları için enerji depolama sistemleri tedarik etme konusunda deneyime sahip.
Rosatom, lityum-iyon enerji depolama alanındaki çözümlere ek olarak, üretim tesislerinin kurulmasına ilişkin danışmanlıktan hammadde ve ekipman tedarik zincirinin oluşturulmasına ve ürünlerin kalitesinin sağlanmasına kadar batarya üretim teknolojilerinin transferinde de hizmet sunmaya hazır.
“Nükleer santral ihracatının %90’ını biz yapıyoruz”
Rosatom’un stratejik programa dahil ettiği sektörler hakkında bilgi verir misiniz?
Bugün Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom, küresel bir teknoloji lideri ve nükleer enerji santrallerinin tasarımı, inşası ve işletilmesi, uranyum madenciliği, zenginleştirme, nükleer yakıt tedariki, hizmetten çıkarma, kullanılmış nükleer yakıtın depolanması ve taşınması ve diğerleri dahil olmak üzere tüm nükleer yakıt döngüsü zinciri boyunca enerji çözümlerini uygulamak için kaynaklara ve yetkinliklere sahip dünyadaki tek şirkettir. Uzun yıllar boyunca, Rus nükleer endüstrisinin işletmeleri Rusya da dahil olmak üzere dünya çapında yüzlerce nükleer santral reaktörü inşa etmişlerdir. Bugün 10 ülkede çeşitli uygulama aşamalarında olan 33 güç ünitesi bulunuyor.
Bu da yurt dışında tüm rakiplerimizin toplamından daha fazla reaktör inşaatı projemiz olduğu anlamına geliyor. Küresel nükleer santral ihracatının neredeyse yüzde 90’ını gerçekleştiriyoruz. Durmuyoruz ve emin adımlarla ilerliyoruz. Rus nükleer endüstrisinin yetkinlikleri hem mevcut ortaklarla hem de diğer alanlardaki diğer ülkelerden ortaklarla iş birliğinin geliştirilmesi için potansiyel sağlamaktadır. Rosatom sadece nükleer santraller inşa etmiyor.
Tam hizmet veren bir üretim şirketiyiz ve A'dan Z'ye nükleer enerji hizmetleri sunuyoruz. Bunlar arasında ekipman üretimi, bakım ve modernizasyon hizmetleri, izotop tedariki ve Nükleer Bilim ve Teknoloji Merkezlerinin inşası, kompozit malzeme üretimi gibi faaliyetler de bulunuyor. Yeni ürünlerle ilgili 87 alanda hedef geliştiriyoruz ve piyasada talep edilen 9 stratejik programı (Rüzgâr Enerjisi, Kompozit Malzemeler, Nükleer Tıp, Atık Yönetimi, Petrol ve Gaz Hizmetleri, Dijital Rosatom, Akıllı Şehir, Uluslararası Lojistik, Katkı Teknolojileri) hayata geçiriyoruz. Bu anlamda siparişlerimizin coğrafyası geniş ve iş birliği için fırsat yelpazesi çok büyük.