Ronaldo ve Kaka AMB forması giyer mi?
Murat Berk / Yapı Kredi Yatırım
Hyman Minsky'nin Keynes, Irving Fisher ve başka iktisatçılardan esinlendiği ve kendisinden sonra da geliştirilmeye devam edilen analitik çerçevede bir dizi önemli kavram bulunuyor. Önemli noktalardan biri piyasa likiditesinin her zaman ulaşılabilir paradan oluşan bir havuz olmaması. piyasa likiditesinin daha ziyade Keynes'in "animal spirits"inin (hayvani duygularının) bir fonksiyonu olduğunu düşünüyoruz. Başka bir deyişle, bugünün global çapta entegre olmuş bankacılık sektörü ve sermaye piyasalarında, piyasa likiditesi, para basma makinelerinin hızı ile değil, borç verenler ile alanların müşterek risk alma iştahı ile ilgili... Kredi döngüsünün gelişimi boyunca, piyasanın "borca erişilebilirlik" ve bol likidite algısı ile "gerçeklik" arasındaki bağlantı kopabilir ve bu algı değiştiğinde, bunun kritik bir gelişme olduğu görülebilir. Bugün faizleri artık ödenemeyecek noktaya gelen Yunanistan'ın iki yıllık tahvil faizlerinin 2009 yılında yüzde 2 civarında kaldığını hatırlatmak gerektiğini düşünüyoruz.
Bu anlamda, Keynes'in 1936'da yazdığı "İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi" adlı başyapıtının varlık fiyatlarına dair genel kabuller, likidite ve krediye erişebilirlik konularında yeni ufuklar açtığını düşünüyoruz.
Tıpkı Minsky ve Keynes'in de uzun zaman önce uyardığı gibi, birçok varlığın değerlemesinde kullanılan genel kabule göre temellerin zedelenmesi durumunda, varlık sınıfı "şiddetli şekilde" çökebiliyor. Örnek olarak son bir yıllık zamanda Yunanistan bono piyasasının içinde bulunduğu durumu gösterebiliriz. Benzer bir örnek de ABD subprime mortgage piyasasındaki algılamalar değiştiğinde bu piyasaların çökmesi, tüm küresel finans ve ekonomik sistemi için tehdit haline gelmesiyle yaşanmıştı. Hatırlanacağı gibi o zamanlar, gerek ABD'li politikacıların, gerekse piyasa uzmanlarının büyük çoğunluğunun yorumları, sorunların kontrol altına alınabileceği doğrultusundaydı. Bu anlamda, ilgisiz veya sistematik öneme haiz değilmiş gibi görünen ülkelerdeki sorunların hızlı bir şeklide başka ülkelere yayılma potansiyelini taşıdığını göz ardı etmemek gerekiyor. Böyle bir durumda da tüm riskli varlıklar, belki de şiddetli bir şekilde daha yüksek risk primlerini içerecek şekilde yeniden fiyatlanacak. Küresel büyümenin hâlihazırda güç kaybettiğini göz önüne aldığınızda ise böyle bir reaksiyonun durumu daha da kötüleştireceğini söyleyebiliriz. Böylece, kredi koşullarındaki büyük bir sıkılaşma, yeni kredi üretiminde düşüşü getirebilir. Bu da borç alanlar arasında giderek artan sorunlara yol açarak kredi kayıplarına, ev fiyatlamaları üzerinde baskılara ve pazar yerinde likidite kıtlığına neden olabilir
Avrupa'daki borç sorunlarına 2010 sonundan itibaren dikkat çekmeye başlamıştık ve konuyu yakından takip ediyoruz. Fakat zaman zaman bizi bile şaşırtan haberlere rastlıyoruz. Örneğin, Süddeutsche Zeitung ve El Pais, gazetelerinde çıkan habere göre, Real Madrid futbol takımı dünyanın en pahalı futbolcusu Cristiano Ronaldo ve Brezilyalı milli futbolcu Kaka'yı transfer etmek için Bankia adlı İspanyol bankasına dahil olan, Caja Madrid isimli bankadan kredi çekmiş. Haberlere göre, Bankia Avrupa Merkez Bankası'ndan aldığı kredi desteği için transferleri gerçekleşirken kredi verdiği Ronaldo ve Kaka'yı teminat olarak göstermiş.