Rekabet için lojistik

İş insanları ve öğrencilerle çalışırken çok sık sorduğum bir soru vardır, "lojistik nedir?" Cevabı da pek çoğunuzun söyleyebileceği gibi "nakliye" oluyor. Adı pek havalı olduğundan olsa gerek, şimdi şehir içinde ev eşyası taşıyandan başlayın, şehir içi veya uluslararası taşımacılık yapanlara kadar neredeyse taşımacılık işindeki herkes lojistikçi olmuş olmalı ki şirket adlarının hemen arkasından "lojistik" kelimesi geliyor. Bu arada gerçek lojistik hizmeti verenlerin yaptığı farklı ve değerli hizmetler de araya gidiyor.

İşin tanımıyla başlayalım diye araştırdığımda, kapsamının doğru olduğunu düşündüğüm güzel bir tanımlama buldum.(1) Kanada Lojistik Yönetim Derneği'nin referansıyla internette yer alan tanımlama şöyle: "Lojistik: Müşteri ihtiyaçlarının karşılanması için, girdilerin süreç içi envanteri, bitmiş ürünler ve ilgili bilgilerin, çıkış noktasından, tüketim noktasına kadar, uygun maliyetle depolanması ve akışının sağlanması sürecinin, planlanması, uygulanması ve kontrolü."

Gelelim lojistik işlemlerinin ihracatla ilgisine. Eskilerin bir deyişi vardı "Mütemmim Cüz" diye, bugünlerde kullandığımız Türkçede "tamamlayıcı parça" diyebileceğimiz bir ifade. Başka bir deyişle, lojistik tanımının içerisinde yer alan her aşama, ihracatın en önünden, en arkasına kadar bulunuyor. Bu nedenle de ihracat üretimi için ihtiyaç duyduğumuz hammaddelerimizin getirilmesinden başlayarak, bitmiş ürünlerin müşterilerimize teslim edilmesine kadar her aşamanın dikkatlice planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi gerekiyor. Bunlara işletmemizin içerisindeki başlangıç planlamalarını, imalat sırasındaki tüketim ve aktarma kontrollerini, depolama ve en önemlisi finansman çalışmalarını da eklememiz gerekecek.

Lojistik bizim rekabet gücümüzü nasıl artırabilir?
İyi bir satın alma planlamasıyla başlayıp, uygun maliyette ve hızlı bir lojistik hizmeti sağlayan şirketlerle çalışmak, üretim zamanlamamızı ve sonuç olarak teslim süremizi etkileyecektir. Rekabet gücü kazandıracak ilginç bir uygulamaya değinmek isterim. Varsayalım müşteriniz sizden büyük olmayan miktarlarda teslimat istiyor veya aldığı yüklü miktardaki ürünlerin, farklı varış noktalarına küçük miktarlarda ve farklı zamanlarda teslimini istiyor. Siz bu teslimatları küçük partiler halinde yaparsanız maliyetiniz fırlayıp işinizi baltalayacak seviyelere gelebilecek. Size de acil çözüm gerekiyor. Eğer varış noktalarında depo tutup, ürünlerinizi oralardan kendiniz dağıtmak gibi bir olanağınız yoksa hayat zor.

Bireysel tüketiciye yönelik ürünlerin ihracatını yapan bir arkadaşımızla çalıştığımız sırada benzer bir sorunla karşılaşmıştık. Alıcı, her seferinde birkaç TIR yükü alım yapacaktı ancak bu ürünlerin kendi mağazalarına birkaç palet miktarında dağıtılmasını istiyordu. Üstelik her mağazaya aynı zamanda dağıtım yapılmayacaktı. İşte tam burada gerçek bir lojistik hizmeti veren şirketlerle görüşüp, onların verdiği hizmet desteği ile sorunu çözebildik.

Yurtdışındaki müşterinin vermiş olduğu siparişler zamanında ve topluca, lojistik hizmeti veren şirket tarafından işletmeden alınarak varış ülkesine taşınacaktı. Orada kendilerinin işlettiği depolarda muhafaza edilecek ve daha sonra bizlerin vereceği talimatlara uygun olarak, alıcının ülkesindeki yerel bir dağıtım şirketi kullanılarak, istenilen miktarda ve zamanda müşterinin mağazalarına teslimat yapılacaktı. Kuşkusuz sadece uluslararası taşıma bedelinin olmayacağı bir faturayı ödemek zorunda kalacaktık. Amma müşterimizin istediği hizmetin de bir bedelin olduğunu doğal olarak müşterimiz de biliyordu. Biz işletmemizde teslim (Ex-Works) fiyatlarımız üzerinden başlayarak yaptığımız fiyat hesabını ve alınacak ek hizmetler için ödenecek bedelleri de detaylı olarak teklifimizde belirttik.

Fiyatımız doğal olarak yükselmişti amma zaten bu hizmeti biz müşterimize vermesek, o bir türlü bedel ödeyerek bunu yaptıracaktı. Bizim tüm bunları üstlenmemizle baş ağrılarını azaltmıştı. Rekabet sadece fiyat değildir, müşterinin nereye baktığını bilmek de önemlidir.

(1) (Canadian Association of Logistics Management, http://www.calm.org/calm/AboutCALM/AboutCALM.html,12 Feb,1998)