Reformda işverenlerin prim borçlarına halef olması
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU / İbrahim Işıklı Kamuoyunda sosyal güvenlik reformu olarak adlandırılan 5510 sayılı Kanun'un 89. maddesinde "Prim borçlarına halef olma, gecikme cezası ve gecikme zammı ile iadesi gereken primler" düzenlenmiştir. Halen TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmeye devam edilen değişikliğe göre; sigortalının çalıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte devralınması veya intikal etmesi ya da başka bir işyerine katılması veya birleşmesi halinde eski işverenin kuruma olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarından, aynı zamanda yeni işverenin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olacağı öngörülmüştür. Bu hükme aykırı sözleşme hükümleri kuruma karşı geçersizdir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Sosyal Güvenlik Kurumu yetkili kılınmıştır. Ödenmeyen borca hem gecikme cezası, hem de gecikme zammı Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 oranında gecikme cezası uygulanarak artırılacaktır. Bu düzenlemeyle 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nda yer alan mevcut uygulamaya benzer bir düzenleme getirilmektedir. Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığı'nca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanacaktır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanacaktır. Bakanlar Kurulu, ilk üç ay için uygulanan gecikme cezası oranını iki katına kadar artırmaya veya bu oranı % 1 oranına kadar indirmeye, yeniden kanuni oranına getirmeye ve uygulama tarihini belirlemeye yetkilidir. Dava ve icra takibi açılmış olsa bile, prim ve diğer kurum alacaklarının ödenmemiş kısmı için gecikme cezası ve gecikme zammı tahsil edilir. Yanlış veya yersiz alınan primler kanuni faizle iade edilecek Yanlış veya yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler, alındıkları tarihten on yıl geçmemiş ise, hisseleri oranında işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara veya genel sağlık sigortalılarına veya hak sahiplerine kanuni faizi ile birlikte geri verilecektir. Kanuni faiz, primin kuruma yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından, iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için hesaplanacaktır. Ancak Borçlar Kanunu'nun 65. maddesi hükmü saklıdır. Prim iadesi nedeniyle sigortalıların, isteğe bağlı sigortalıların, genel sağlık sigortalılarının aylık, gelir, ödenek ve sağlık hizmetlerinden yararlanma şartlarını yitirmeleri durumunda, 5510 sayılı Kanun'a göre ödenen aylık, gelir ve ödenekler ile sağlanan sağlık hizmetleri durdurulacaktır. Yanlış veya yersiz yapılan masraflar 5510 sayılı Kanun'un 96. maddesi hükümlerine göre ilgililerden geri alınacaktır.