Reel sektörün döviz yükümlülüğü 232 milyarı buldu

Finansal kesim dışındaki firmalar döviz yükümlülüklerini bir ayda tam 5.3 milyar dolar artırdılar. Bu artışla birlikte yükümlülük, ocak ayı sonunda 232.2 milyar dolara yükseldi. Döviz yükümlülüğü bir ayda 5.3 milyar dolar artarken, döviz varlığı 88.3 milyardan 89.8 milyar dolara çıktı. Döviz varlığındaki artış 1.5 milyar dolarda kaldı.

 Böylece, geçen yılın sonunda 138.7 milyar dolar düzeyinde bulunan finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı, bir ayda 3.7 milyar dolarlık artışla 142.4 milyar dolara çıktı.

Döviz pozisyonu açığının bir ayda 3.7 milyar dolar artması pek hayra alamet değil. Her ne kadar bir aydaki artışı tutup yıla tamamlamak doğru değilse de, yine de yalnızca ocak ayında ortaya çıkan 3.7 milyar dolarlık artış, kabul etmek gerekir ki sevimsiz bir gösterge. Ocak ayındaki gerçekleşme, yarı tempoda sürse bile yılsonu geldiğinde finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı en az 25 milyar dolar artacak ve 165 milyar dolara yaklaşacak demektir.

 Artışın kaynakları

 Ocak ayında ne oldu da, böylesine hızlı bir artış ortaya çıktı; detaya inmek, bu artışın kaynaklarına bakmak gerek.

Ocak ayında varlıklarda 1.5 milyar dolarlık bir artış gerçekleştiğini belirttik. Ancak, varlıkların en büyük kalemi olan mevduattaki artış 2.5 milyar dolar. Varlıkların toplamda daha az artmasına yol açan ise ihracat alacaklarının geçen yılın sonuna göre 1.1 milyar dolar azalması. Bu azalma varlıklardaki artışı aşağı çekti, bu da sonuç olarak net döviz pozisyonu açığının büyümesine yol açtı.

Döviz yükümlülüklerinde kaydedilen 5.3 milyar dolarlık artışa en büyük etki tahmin edileceği gibi kredilerdeki artıştan geldi. Nakdi krediler ocak ayında 2.5 milyar doları yurtiçinden, 1.3 milyar doları da yurtdışından sağlanan kredilerden kaynaklanmak üzere 3.8 milyar dolarlık artış kaydetti. İthalat borçlarındaki 1.5 milyar dolarlık artışla birlikte yükümlülüklerde 5.3 milyar dolarlık artış ortaya çıktı.

 Dokuz yılda ne oldu?

 Süreyi tam vermek gerekirse aslında dokuz yıl, bir ay! 2003 sonundan bu yılın ocak ayı sonuna kadar geçen dokuz yıl ve bir aylık sürede finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları 59.6 milyar dolar arttı. Bu artışın yaklaşık 44 milyarı mevduat, 9.3 milyarı yurtdışına doğrudan yatırım, 6.5 milyarı da ihracat alacağı kaynaklı.

Döviz yükümlülüklerindeki artış ise varlık artışına fark atmış durumda. Yükümlülükler, söz konusu sürede 183.6 milyar dolar arttı. Bu artışın 166.1 milyarı nakdi kredi artışından kaynaklandı. Nakdi kredilerin 106.1 milyarı yurtiçinden, 60 milyarı yurtdışından sağlanan kredilerden oluştu. İthalat borçları da bu dönemde 17.5 milyar dolar artış gösterdi.

Sonuçta, 2003 yılında 18.5 milyar dolar olan net döviz pozisyonu açığı, bu yılın ocak ayı sonunda 142.4 milyar dolara ulaştı.

 Ya kur “kımıldarsa”!

 Hemen herkes kurda önemli bir değişim yaşanmayacağına oynuyor. Hem bir yandan “Faiz daha da düşürülsün, sıcak para gelmesin, ihracatçı öldü-bitti” diye sözüm ona feryat ediliyor; hem de bir yandan içten içe “Ya döviz artarsa” kaygısı yaşanıyor. 

Bir yılda ödememiz gereken dış borç 150 milyar dolara dayanmış, bundan korkmuyoruz, haydi korkmak demeyelim, endişe de etmiyoruz; sanki güvendiğimiz bir şey var. Bir yılda 150 milyar borç ödeyeceğiz, bunun üstüne en az 50-55 milyar dolar cari açık vereceğiz; alın size en az 200 milyar dolarlık döviz ihtiyacı.

Finansal kesimi bir yandan, finansal olmayanı bir yandan; herkes döviz borçlanmaya devam ediyor.

Domino taşlarının nasıl yıkıldığını hatırlayalım, birini çekmek yeter!