Reel kesimin ekonomiye güveni bıçak sırtı bir dengede seyrediyor

Merkez Bankası, her ay "İmalat sanayinde faaliyet gösteren işyerlerinin ülke ekonomisine yön veren üst düzey yöneticilerinin yakın geçmişe ilişkin değerlendirmelerinin, mevcut duruma ilişkin görüşlerinin ve geleceğe yönelik beklentilerinin izlenerek, imalat sanayinin kısa dönemdeki eğilimlerini yansıtacak göstergelerin üretilmesi" amacıyla iktisadi yönelim anketi oluşturuyor. Buradan hareketle de reel kesim güven endeksi hesaplanıyor. 

Endeksin 100'e eşit olması, ekonomik faaliyete ilişkin istikrarlı görünüme, endeksin 100'ün altına inmesi ekonomik faaliyete ilişkin güvenin azaldığı kötümser görünüme, 100'ün üstüne çıkan endeks ise güvenin arttığı iyimser görünüme işaret ediyor. 

İşte Merkez Bankası'nın önceki gün açıkladığı kasım ayına ilişkin veriler reel kesim güven endeksinin adeta Mehter yürüyüşü temposunun değişmediğini ortaya koyuyor. Endekste ne belirgin bir artış sağlanabiliyor, ne de çok keskin bir düşüş yaşanıyor. Reel kesim güven endeksi, ekonomik faaliyete ilişkin istikrarlı görünüme işaret eden 100 dolayında salınmaya devam ediyor.

Ama genel eğilimin yönünün aşağı olduğunu söylemek gerekiyor. Endeks, küçük dalgalanmalar göstermekle birlikte mayıstan bu yana geriliyor. Mayısta 113.3'e çıkan reel kesim güven endeksi, kasımda 102.7'ye kadar düştü. Yani neredeyse 100 sınırına inildi.

Mayıs-kasım kıyaslamasına göre, gelecek üç aydaki üretim hacmine ilişkin endeks 137'den 110.1'e, yine gelecek üç aya ilişkin ihracat siparişleri endeksi 133.2'den 109.2'ye geriledi. Son üç ayda alınan toplam sipariş miktarına ilişkin endeks 119.2'den 100.8'e düştü. Sipariş miktarındaki gerileme zaten ağırlıklı olarak kasım ayında ortaya çıktı. Ekimde 115.6 olan sipariş endeksi, kasımda 100.8'le sınıra geldi.

Tüm bu rakamlar gösteriyor ki, reel kesimin ekonomiye duyduğu güven giderek azalma eğiliminde ve 100'ü baz alırsak, tam bir bıçak sırtı dengedeyiz. Elbette reel kesim güven endeksinin 101 olması ile 99 olması arasında çok büyük bir fark yok. Ama algı farkı büyük. Dolayısıyla önümüzdeki aylarda yeniden 100'ün altına inmesi söz konusu olabilecek bir reel kesim güven endeksi, ekonomiye ilişkin mevcut durumu ortaya koymuş olmanın ötesinde, daha da önemlisi beklentilerin giderek olumsuza dönmesine yol açacak.

Bu yüzden, endeksin kasımda indiği 102.7 önemli bir kırılmanın eşiğine gelindiği biçiminde yorumlanmalı. 

Ortalamanın da altına inildi

Reel kesim güven endeksi 2007 yılı başından bu yana hesaplanıyor. Endeks, Ocak 2007'den Kasım 2014'e kadar olan 95 ayda ortalama 103.9'luk bir değer aldı. Yani, bu yılın kasımındaki 102.7, 95 ayın ortalamasının da altına inildiğini gösteriyor.

Bu arada, reel kesim güven endeksini oluşturan sorulara verilen yanıtlardaki tuhaflık da dikkati çekmiyor değil. Reel kesim güven endeksi geriliyor; bu sonucu doğuran da altı soruya verilen yanıtlarda kendini gösteriyor. Reel kesim temsilcileri; mevcut ve gelecek üç aydaki sipariş miktarı, üretim hacmi, istihdam, ihracat sipariş miktarı ve mamul mal stok miktarı konusunda ekime göre daha karamsar olduklarını dile getiriyorlar. Bir tek sabit sermaye yatırım harcaması konusunda olumlu görüş var. 

Ama, tüm soruların özeti niteliğindeki genel gidişat konusunda olumlu görüş belirtilmesi dikkati çekiyor. Reel sektör, hem üretimin, istihdamın, ihracatın iyi gitmediğini belirtecek, hem de kendi sanayi dalındaki gidişat konusunda daha umutlu olduğunu vurgulayacak. Bu aşırı bir iyimserliğe mi işaret ediyor, yoksa başka bir açıklaması mı var acaba?