Reel kesim geleceğe umutla bakıyor

Merkez Bankası'nın iktisadi yönelim anketi çerçevesinde oluşturduğu reel kesim güven endeksi, iş aleminin üstündeki kara bulutların dağılmakta olduğunu gösteriyor. Veriler, reel kesimin geleceğe her geçen ay daha umutla baktığını ortaya koyuyor.

Geçen yılın mayıs ayında 100.7 düzeyinde bulunan ve daha sonra 100'ün altına inen reel kesim güven endeksi, bu yılın mayıs ayına kadar tam bir çanak eğrisi çizdi. Güven endeksi, geçen yılın aralık ayında 52.3'e inerek dip yaptı. Bu yılın ocak ayı adeta bir dönüm noktası oldu. Endeks, ocaktan itibaren artmaya başladı ve son olarak mayıs ayında 96.9'a çıktı. Güven endeksinde, mayıs ayında nisana göre yüzde 13.9 oranında artış kaydedildi.

Reel kesim güven endeksini oluşturan alt kalemlerin hemen hemen tümünde son aylarda olumlu yönde gelişme gözleniyordu. Bazı kalemlerde, aylar sonra artıya geçildi.

Son üç aydaki üretim hacmine ilişkin olarak arttı-azaldı diyenlerin dengesi, geçen yılın ağustos ayından sonra ilk kez artıya geçti. Gelecek üç aydaki üretim hacmine ilişkin beklentideki olumlu seyir de biraz daha pekişti. Üretimin daha da artmasını önleyen faktörler arasında talep yetersizliği ilk sırada bulunmayı sürdürüyor. Üstelik, talep yetersizliğinin payı giderek artıyor. Talep yetersizliğinin geçen yılın ikinci döneminde yüzde 42.8 olan payı, üçüncü dönemde yüzde 43.1'e, dördüncü dönemde yüzde 51.5'e çıkmıştı. Oran, bu yıl ilk dönemde yüzde 62.6, ikinci dönemde yüzde 64.5 oldu.

Son üç ayda alınan toplam siparişlerle ilgili olarak arttı-azaldı diyenlerin farkını gösteren denge, geçen yılın temmuz ayından bu yana ilk kez mayısta yüzde 1.1'le artıya geçti. Yine son üç aya ilişkin olarak iç piyasadan alınan siparişleri gösteren denge rakamının da geçen yılın haziran ayından bu yana ilk kez artıya geçtiği belirlendi.

Sanayi dalındaki genel gidişatla ilgili soruya verilen yanıtlardaki iyimser-kötümser farkı 2007 yılının eylül ayından bu yana ilk kez artıya döndü. Bir önceki aya göre iyimser olduğunu söyleyenlerin nisanda yüzde 15.2 olan oranı mayısta yüzde 24.9'a çıktı, kötümser olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 31.2'den yüzde 16.7'ye geriledi. Böylece, iyimser-kötümser farkı negatif yüzde 16 iken, pozitif yüzde 8.2 oldu.

Reel kesim güven endeksini oluşturan kalemlerin tümünde olumlu gelişme yok. İstihdam ve yatırımlarla ilgili gidişat hala olumsuz bir seyre işaret ediyor.  İki konuda görece iyiye gidiş varsa da, bu konularda tablo hala bir kötümser olunduğunu gösteriyor.

Gelecek üç aydaki toplam istihdam beklentisiyle ilgili olarak artacak-azalacak diyenlerin farkı, geriliyor olmakla birlikte halen negatif ve yüzde 7.5 düzeyinde.

Reel kesim, sabit sermaye yatırımı konusunda ise hala çok isteksiz. Gelecek on iki ayda, geride kalan on iki aya göre yatırım harcaması artacak-azalacak diyenlerin farkı negatif yüzde 34.1 düzeyinde bulunuyor.

Reel kesim güven endeksinde dibe aralıkta inildiğini ve çıkışın ocakta başladığını belirttik. Ocakta, iktisadi yönelim anketinin katılımcı sayısı da değişti. Daha önce 1500 kadar katılımcıya anket formu gönderiliyor, alınan 1250 dolayındaki yanıtla anket oluşturuluyordu. Form gönderilenlerin sayısı ocakta yaklaşık 2000'e yükseltildi, (mayısta 2007 işyerine form gönderildi) yanıt alınanların sayısı 1650 dolayında oluşmaya başladı.

Akla hemen şu soru geliyor: Acaba kapsamdaki işyeri sayısının artırılması bu iyileşmede etkili oldu mu?

Merkez Bankası yetkilileri, bu soruya "Hayır" yanıtı veriyorlar. Eğilimin ocaktan itibaren olumluya dönmesinin Merkez Bankası'nın da dikkatini çektiğini, bu yüzden yalnızca eski katılımcıların verdiği yanıtlarla bu yıl için bir anlamda deneme niteliğinde bir endeks oluşturulduğunu biliyoruz. Banka yetkilileri, bu endeksle, açıklanan endeks arasında önemli bir fark bulunmadığını belirtiyorlar.