Ratan TATA veda ederken...
TATA ailesinin 5. Kuşak temsilcisi olarak 20 yıldır şirketi yöneten Ratan TATA görevi çocuğu olmadığı için 28 Aralık'ta şirkette yüzde 18 ortaklığı olan aileden Cyrus Mistry'e devredecek. Ratan, 20 yıllık yöneticilik döneminde kuruluşun yüzde 50'den fazla gelirini uluslararası alandan kazanır duruma getiren ilkeli bir yönetim ortaya koymuştu. The Economist'e göre Ratan TATA'nın yönetimi devredeceği 182 şirketin yer aldığı kuruluşta yeni CEO'nun yeni bir düzenleme ile borçlu ve teknoloji yoksunu bazı şirketleri elemesi gerekecek.
1868 yılında kurulmuş 114 yıllık Hind firması TATA'nın 5. Kuşak temsilcisi olarak yönetimde bulunan Ratan Tata 28 Aralık günü görevinden ayrılacak. Ratan Tata son 20 yıldır Hind kurumsal hayatının tartışmasız kralı olarak anılmasının yanı sıra, satın aldığı Jaguar gibi yabancı otomotiv markalarıyla da dünya piyasasında şirketinin sesini duyuran bir lider yöneticiydi. Ratan Tata, Amerika'da mimari okuduktan sonra aile şirketinin yönetimine gelmişti. Çocuğu olmadığı için şirketin başkanlık koltuğuna yeni dönemde aile dışından bir isim 44 yaşındaki Cyrus Mistry oturacak. Mistry TATA ailesinden değil ama TATA'nın yüzde 18 hissesine onun ailesi sahip.
Ratan Tata döneminde şirketin ciro büyüklüğü 500 milyar doların üzerindeydi. Ama bu ne finansal cambazlığa, ne de yüksek karlılığa dayalı bir rakam değildi. Hind kapitalizminin pusulası niteliğinde bir yapının sonucuydu. TATA Hind borsasının yüzde 7'sine, ülke kurumlar vergisinin yüzde 3'üne ve toplam satış vergilerinin yüzde 5'ini oluşturan bir büyüklüğe sahip.
Yeni başkan koltuğuna otururken TATA'da yeniden yapılanma ve ayıklanmanın planını da ele alması gerekiyor. Çünkü, TATA kimilerine göre bir "Yamalı bohça şirketler topluluğu". TATA içerisinde bir yandan Jaguar gibi teknoloji yoğun kuruluşlar yer alıyor. Diğer yandan borçlu ve teknoloji yoksunu, yenilenmesi ya da elenmesi gereken kuruluşlar bulunuyor.
Ancak yeni başkanın ayıklamayı yaparken Ratan Tata'nın koyduğu "Saydamlık ve Hakkaniyetten ayrılmama" ilkesine uyması gerekiyor.
The Economist "Rüşvet Obezi" olarak nitelediği Hind kapitalizminde TATA'nın bunun dışında kalmasının 5 temel değere dayandığını belirterek bunları şöyle sıralıyor:
-TATA bize bir şirketin gelişmenin simgesi olabileceğini kanıtladı.
-TATA bir şirketin dışa açılarak kazanacaklarının, daime kaybedeceklerinden fazla olacağını gösterdi.
-TATA gelişmekte olan bir ülkede kurumların moral ve ahlak ilkelerine dayalı olmasını anlattı. Rüşvetten uzak durdu, siyasilerle arasına mesafe koydu, eş-dost ilişkisine girmedi.
-Örtülü kazanç edinmeyi denemedi. Hind borsasında gelirin yüzde 40'ı aile şirketlerinin olurken TATA bundan uzak durdu.
-TATA Hind kapitalizmine şirket gelişmelerinin dinamizm getireceğini ispatladı.
Ratan TATA döneminde dışa açılan firma Corus demir-çelik girişiminde zarara uğrarken, Jaguar ve Land Rover gibi otomotiv hamlelerinde önemli karlılıklar elde etti.
2006 yılında Ratan TATA'dan davet alarak şirkete katılırken, yeni başkan Cyrus Mistry, "Vizyonunuza katılıp, şirketlerinize meyve verdireceğime inanırsam size evet diyeceğim" dedikten sonra TATA'da görev almıştı. Şimdi 182 şirketin yer aldığı tuz üretimi bile yapan TATA'da Mistry, bunlardan 14'ünü cironun yüzde 95'ini, 168'inin sadece karın yüzde 10'u oluşturduğu yapıyı Ratan TATA ilkelerine bağlı olarak yeniden yapılandıracak. Bunun zorluğu bilinirken, bir BRIC ülkesi olan Hindistan'da TATA'nın bunu başararak bütün gelişmekte olan ülkelere örnek olacağı da iddia ediliyor.
Hızlı şehirleşmenin yaşandığı dünyamızda şehirleşen orta sınıfa ucuz ev aletleri ve otomotiv örnekleri sunan Hindistan'da yaratılacak bu başarının bütün gelişmekte olan ülkelere örnek olması bu açıdan önem taşıyor.