"Ölümü gösterip sıtmaya razı olma" tartışması mı?
Kıdem tazminatının işverenden alınıp bir fona devredilmesini içeren yasa taslağının ilgili bakanlık uzmanlarınca hazırlıkları sürüyor. Ama yasa taslağıyla ilgili haberler de medyaya sızdırılıyor. Bu haberlerin bir bölümü önemli hak gerilemelerini içeriyor. Bir uzman dostum bu haberleri değerlendirirken, "Ak parti bu tür sızdırılan haberlerle ölümü gösterip, sıtmaya razı olma tartışması açıyor" yorumunu yaptı.
Kıdem tazminatı uzun süredir tartışma gündemindeydi. İşveren kesimi dünyada gelişmiş ülkelerde "Hem işsizlik sigortası, hem kıdem tazminatının birlikte uygulanmadığını", "Kıdem Tazminatının işverenlere büyük yük getirmesine karşın yararlanan sayısının düşük olduğunu ve kurulacak fona aktararak herkesin yararlanmasının mümkün olabileceğini" öne sürüyorlardı. İşçi sendikaları ise "Elde edilmiş kıdem tazminatı hakkından vazgeçmeyeceklerini" öne sürerek "Kıdem tazminatının hak kaybıyla fona aktarılmasının genel grev konusu olacağını" açıklıyorlardı.
Kıdem tazminatı sistemine yeni şekil verilmesi ve fona devredilmesi yolunda Bakanlık temsilcileri bazı uzmanlarında katılmasıyla bir çalışma yürütüyor. Bu çalışmalar sonunda elde edilecek taslak, işçi işveren örgütlerinin görüşünün alınmasından sonra son şeklini alarak, Ekim ayında yeni dönem çalışmalarında yasalaşması için Meclis'e sunulacak.
Ama son günlerde çeşitli yayın organlarına taslağın neler içerdiği konusunda haberler sızdırılıyor. Dün bu haberlerin geniş özetini okuyan bir uzman dostum, "Ak parti son dönemde bu tür yasa taslaklarını basına sızdırıp tartışmaya açtıktan ve en kötü olanı tartıştırdıktan sonra Meclis'e getirmeyi adet edindi. Kıdem Tazminatının fona devri konusundaki taslakla ilgili sızdırılan haberler bana göre, 'Ölümü gösterip sıtmaya razı olma' tartışması." değerlendirmesini yaptı…
Konu ile ilgili değerlendirmelerini açıklayan sosyal güvenlik uzmanları Prof. Dr. Şükrü Kızılot, İbrahim Işıklı ve Prof. Dr. Cem Kılıç'ın değerlendirmeleri de benzer nitelikte. Cem Kılıç, bir televizyon programında sızdırılan haberlerde yer alan bilgilerin Bakanlığın taslağı olmadığını bakanlık yetkililerinin, taslak üzerinde Hazine müsteşarlığı ve Maliye bakanlığı temsilcileriyle tartışmaların sürdüğünü, daha sonra işçi ve işveren kuruluşlarının görüşlerinin de alınacağını belirterek bazı değerlendirmeler yaptı. Benim bu uzmanların değerlendirmelerinden çıkardığım sonuçlar şöyle:
-Kıdem tazminatından bugünkü uygulamada yararlanabilenlerin sayıları sadece yüzde 7'de kalıyor çok düşük. Ve bugünkü uygulama olumsuzluklar içeriyor. Yararlanan sayısının artması için değişmesi gerekiyor.
-Yeni düzenlemede haberlerdeki gibi prim yüzde 4 olursa, bugünkü uygulamada her yıla karşı bir aylık olan kıdem tazminatı 12-15 güne indirilmiş oluyor. İşverenin yükü azalıyor. Fonda buna bir nema ekleniyor. Ödenirken de vergi alınıyor. Ama fonda biriken tazminat bugünkü uygulamadaki bir yıla/bir ay seviyesinin altında kalıyor.
-Mevcut uygulamada askere giden gençler ve evlenen bayanlar belgelerini göstererek birikmiş kıdem tazminatlarını alabiliyorlardı. Şimdi bu hakları ortadan kalkıyor.
-Mevcut uygulamada 8 farklı konuda kıdem tazminatı işverence ödeniyordu. Yeni fon sisteminde bu üçe indiriliyor: Yaşlılık ya da malüllen emeklilik/ 5 yıl boyunca adına prim yatmaması/ Ölüm halinde varislerine ödeme.
-Yeni fon sisteminde işten çıkan fondan tazminatını alamayacak. 15 yılını 3 bin 600 günlük prim ödeme dönemini dolduran kıdem tazminatının yarısını fondan çekebilecek. Geri kalanını emeklilik halinde alacak.
-Asgari ücretten gösterilip, açıktan ödeme yapılan çalışanların fondaki birikimleri asgari ücretin yüzde 4'ü seviyesinde kalacağı için mağduriyet yaratacak.
-Gayrimenkul, konut ve işyeri alacaklar fonda birikmiş tazminatlarının yarısını alabilecekler. Bu konuda yasa ile birlikte bir yönetmelik uygulamaya konulacak. Bu hem tasarruf artışına, hem gayrimenkul piyasasında canlılığa neden olacak.
-Çalışanın çok farklı işyerlerinde görev yapması halinde bütün primleri tek çatı altında kendine ait bir hesapta fonda birikmiş olacak. Emeklilik döneminde çok farklı işyerlerinden prim günü toplama zorunluluğu son bulacak.