"Konuşmayı bırakın, yapmaya başlayın!"
Patrick Van Der Pijl, Business Models Inc'in CEO'su. Van Der Pijl, Türkiye İnovasyon Haftası’nda “İnovatif İş Modelleri Tasarımı” başlıklı bir konuşma yaptı ve inovasyonda yeni yolun, yeni araçlar, yeni yetenekler ve yeni bir zihniyet ile ilgili olduğunu anlattı.
Van Der Pijl, dnya genelinde 28 dile çevrilerek 900 binden fazla satış yapan “İş Modeli Üretimi” kitabının yapımcısı. İş Modeli Üretimi, eski iş modellerine meydan okuyarak yarının şirketlerini tasarlamaya aday vizyonerler ve kural koyucular için hazırlanmış bir el kitabı niteliğinde. Kitapta, "iş modeli"nin tanımı şöyle yapılıyor: "Bir iş modeli, bir örgütün yarattığı değerin, bu değeri sunuşunun ve mevcut bir değeri nasıl yakalayacağının mantıklı açıklamasını ortaya koyar." Van Der Pijl'e yarının iş modellerini sorduk. İşte yanıtları:
►Geleceğin iş modellerini şekillendirecek trendler neler?
Uber, Spotify, AirBnB, Odesk, Alibaba gibi çok yönlü iş modellerine ya da platformlara doğru bir yönelim söz konusu. Bu platformalarda arz ve talep çok kolay bir şekilde eşleşiyor. Öte yandan bu iş modellerinin "hisse değeri" derdi olmadığını da söyleyebiliriz. Örneğin Spotify'da, "reklam verenler"den oluşan müşteri segmenti, "kullanıcılar"dan oluşan diğer müşteri segmentini finanse ediyor. Bu platform birbiri olmadan varolamayacak iki müşteri grubuna hizmet veriyor: Kullanıcı ve reklam veren. Her iki müşteri grubu da bir arada varlığını sürdürüyor. "Küresel müzik fanı" olarak adlandırılabilecek olan kullanıcı, müzik ve müzik deneyimi talep ediyor. Reklam veren ise ürünlerini tanıtacak bir kitle arayışında. Platform ise, yasal yoldan bedava müzik ulaşımı sağlayarak her iki segmenti de yönetiyor. Reklam istemeyenler için 'premium' adı verilen paralı bir model mevcut. Kullanıcı aylık bir ödeme yaparak sınırsız müziğe ulaşabiliyor. Sonuçta, kullanıcı müzik dinlemek için bir bakıma 'hak' ödemiş oluyor. Platform ise bu haklara sahip olanlar için bir dağıtım kanalı görevi üstleniyor ve aynı zamanda müşterilere ulaşmak için bir kanal olarak kullanılabiliyor.
Çok yönlü platformlarda, çok sayıda müşteri segmenti bulunuyor. Bunlardan birisi hizmeti bedava kullananlar oluyor; diğeri Airbnb ve Uber gibi, bu iş modelini kendi ürünlerini sergilemek amacıyla kullanıyor; bir diğer segment ise, Spotify gibi, ürün reklamı yapmak için bedava kullanıcı temelinden yararlanıyor. İş modelinin sahibi bu platformu sunarak, her bir segmentin yaşamsal sorunlarına mükemmel çözümler geliştirmiş oluyor.
►Müşterinin evinden çıkmadan tüm dünyayı gördüğü, yeniden tasarladığı dijital bir ortamda yaşıyoruz? Bu süreçte müşterinin marka üzerindeki gücü ne boyuta ulaştı?
Markalar tüketiciye yaklaştıkları sürece, gitgide daha fazla önem kazanacaklar. Bundan sonra önemli olan ürün olmayacak, ama markaların sorunları ne şekilde çözdüğü önem kazanacak. Örneğin müşteriler ürünleri kendi evlerinde "basmak" (print etmek) isteyecekler. Markaların gerçekten her kanalda varolmaları gerekecek.
►Sosyal inovasyonun inovasyondan daha önemli bir konuma geldiğini söyleyebilir miyiz?
Sosyal inovasyon önemli, çünkü insanlar sosyal etkiye çok daha fazla odaklanıyorlar. Fakat bu modelleri geliştirmek ve olgunlaştırmak için daha fazla zaman gerekiyor. Sosyal inovasyonun daha doğum öncesi dönemde olduğunu söyleyebiliriz. İnsanlar için gerçekten önemli olan bir soruna çözüm bulmanız gerekiyor. Bunu da sadece gerçek ürünlerle yapabilirsiniz. Örneğin Hollandalı Çikolata markası Tony Chocolony, çocuk işçi çalıştırmayan, işçi haklarını savunan bir marka; fakat aynı zamanda mükemmel bir ürün. Aksi taktirde kimse sadece çalışanların hakkını koruduğu için bu markayı satın almazdı.
►İnovasyonun önündeki temel engeller neler?
Doğru becerilere, araçlara ve bakış açısına sahip olmamak inovasyonun önündeki en büyük engeller olarak sıralanabilir. Kurumları iş modellerini uygulayarak yönetiyoruz. Müşterilerimiz, söylemimiz ve gelir modelimiz belli. Bir start-up gibi düşünmek ve çalışmak zordur. Tasarımcılar gibi düşünmeye ihtiyacımız var. Müşterilerimizi izlemek; müşteri aramak, prototipler yaratmak, görsel düşünmek durumundayız.
►İnovasyon ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiyi nasıl tanımlıyorsunuz?
Günümüz piyasasında sürdürülebilir olmak için sürekli olarak yaratmak zorundasınız. Müşteri talepleri ve piyasalar ışık hızı ile değiştiğinden, 10 yıl önceki iş modelleri ile çalışmaya devam etmek mümkün değil.
►Türkiye birgün kendi Silikon Vadisi'ni kurabilir mi? Genç girişimcilere tavsiyeleriniz neler?
Önerim bir an önce harakete geçmeniz! Konuşmayı bırakın, yapmaya başlayın! Genç girişimciler inovasyon, iş modelleme ve start-up gibi düşünmek konularında son gelişmeleri izlesinler. Kendi start up'larını kursunlar. Bugün harekete geçme zamanı!