"Gün aşırı bir yumurta, doktor bana dokunma"
Bilimsel Tavukçuluk Derneği (WPSA) Türkiye Şubesi ve Avrupa Federasyonu Eğitim ve Bilgilendirme Çalışma Grubu Akdeniz Ülkeleri İletişim Ağı tarafından düzenlenen 2. Akdeniz Ülkeleri Tavukçuluk Zirvesi şu günlerde Antalya'da çalışmalarını sürdürüyor. Bu kongrenin çok önemli birkaç özelliği var. Birincisi, bu gerçek bir bilimsel toplantı ve sadece tavukçuluğun sorunlarını değil, sektörün geleceğine ilişkin politikaların da saptandığı bir platform işlevi görüyor. Ülkelerarası işbirliğinin geliştirilmesi hedefleniyor ve sık karşılaşılan sorunlara için geliştirilen çözümler paylaşılıyor. Ancak bu yılki toplantının bir diğer önemi, sunulan bir bilimsel bildiri ile "yumurtanın aklanması" oldu. İstanbul Memorial Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez ve arkadaşları tarafından gerçekleştirilen "Değişik miktarlarda yenen tam yumurtanın kan yağları ve damar sertliği risk faktörleri üzerine etkileri" başlıklı araştırma, tüketilen yumurta miktarının kan kolesterol düzeyleri ve bir dizi damar sertliği parametresini ne kadar etkilediğini ortaya koymayı hedeflemekteydi.
Araştırma İstanbul Silivri'de bir işyerinde ve bir yatılı okulda yaşları 15-69 arasında değişen 65 gönüllü üzerinde yürütüldü. Üç aylık çalışma çerçevesinde 65 gönüllü, bir ay hiç yumurta yemedi ve kan değerleri belirlendi. Bunu takip eden bir ay boyunca gün aşırı bir yumurta, ikinci ay günde bir yumurta ve son ay da sadece erişkinlere günde iki yumurta yedirildi. Her ayın sonunda kan yağları ve damar sertliğiyle ilgili parametreler saptandı. Çalışma çok ilginç sonuçlar verdi. Toplumdaki inancın tersine, gün aşırı ve günde bir yumurta yiyenlerde kan yağları ve damar sertliği risk faktörlerinde bir artış saptanmadığı gibi, kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL'de düşme saptandı. Günde iki yumurta yiyen grupta ise kolesterol düzeyleri hafifçe yükselmekle birlikte, damar sertliği risk faktörlerinde herhangi bir değişiklik saptanmadı.
Günde bir yumurta kolesterol seviyelerini düşürüyor
Prof. Dr. Bingür Sönmez araştırma sonuçlarının gün aşırı bir yumurta yemenin hiçbir sakınca yaratmadığını vurgulamakta. Sağlıklı kişilerde günde bir ya da gün aşırı bir yumurta yenmesi kalp hastalığı riskini artırmadığı gibi, olasılıkla azaltmakta. Prof. Dr. Sönmez bu durumu yumurtanın omega-3 ve doymamış yağ asitlerinden zengin olmasına bağlamakta. Öte yandan gün aşırı bir yumurta yenmezse C vitamini hariç diğer bütün vitamin ve minerallerden yoksun kalmak olasılığı da artıyor, zira yumurta C vitamini hariç 12 mineral ve 11 vitamini dengeli bir biçimde içermekte. Dahası Prof. Dr. Sönmez çok ciddi bir savda da bulunuyor ve Alzheimer hastalığının giderek arttığını vurgulayarak, bu hastalığın gelişiminden kolesterolün az alınmasının sorumlu olabileceğinin altını çiziyor. Bu varsayım bizim bilgilerimiz dahilinde de haklılık payı olabilecek bir yaklaşım, düşük kolesterol seviyelerinin artmış depresyonla ilişkili olabileceğini gösteren araştırmalar var.
Yumurta sağlıklı beslenmenin ana unsuru
Dr. Sönmez şunları söylüyor: "Yumurtaya yöneltilen bu haksız suçlamalar 1968 yılında Amerikan Kalp Cemiyeti'nin (AHA) "kalp hastalarının haftada üç yumurtadan fazla tüketmemesini öneren" söylemine dayanıyor. Ne var ki bu durum hatalı bir biçimde bütün topluma mal edildi ve yumurta haksız yere suçlandı. Bugün insanlara doymuş yağlarla daha az beslenmeleri önerilirken bunun tek bir istisnası bulunmakta, bu da yumurta. Yumurtanın kalp için faydalı doymamış yağ içeriği doymuşun iki misli". Türkiye'de bu konuda ilk çalışma Ankara Üniversitesi'nde yapılmış ve yumurtanın kolesterole etkisinin olmadığı o çalışmada da gösterilmiş. Sonuç olarak uzmanlar sağlıklı insanların yumurta alımını kısıtlamalarının gereksiz olduğu sonucuna varmışlar. Bireyin kolesterolü düşük olduğu sürece günde bir yumurta o sınırın içinde kalmakta. Dahası yeni yapılan çalışmalar yumurtan LDL kolesterol üzerine etkisinin düşük olduğunu göstermiş. Sağlık Bakanlığı'nın beslenme önerisi haftada 1-2 yumurta derken, diğer ülkelerde bir kısıtlama yer almamakta; kalp hastaları haftada 3-4 yumurtayı rahatlıkla yiyebilirler. İngiliz Kalp Cemiyeti de "Günde bir yumurta yenebilir" demekte ve yumurta dengeli beslenmenin en önemli unsuru olarak adlandırılmakta.
Prof. Dr. Bingür Sönmez ve ekibi "Gün aşırı bir yumurta, doktor bana dokunma" sloganıyla yumurtayı aklamakla kalmadı, "translasyonel" (çevrimsel) bilimin de en güzel örneklerinden birini verdi. Bilimsel Tavukçuluk Derneği Türkiye Şubesi'ne bu güzel toplantıyı gerçekleştirmeleri ve bilime olan katkılarından ötürü teşekkür borçluyuz.