"Enerji borsası" için model tartışması
Haziran ayında Meclis gündemine gelmesi beklenen Elektrik Piyasası Kanun Tasarısı içersinde yer alan Enerji Borsası'nın bağımsız mı yoksa VOB ya da İMKB bünyesinde mi olması konusu model tartışmasına yol açtı. Enerji Bakanlığı ve bazı sektör temsilcileri "Bağımsız Enerji Borsası"nın uygun olacağını önerirlerken, VOB "Zaten bizde var. Bizde devam etsin" diyor. Ekonomi bakanlığının da desteğiyle İMKB bizim bünyemizde kurulsun önerisinde bulunuyor.
Haziran ayında Meclis'e gelmesi beklenen Elektrik Piyasası Kanun Tasarısı içersinde yer alacak olan "Enerji borsası" üzerine model tartışmaları sürüyor. Enerji Bakanlığı ve sektör içersindeki bazı özel sektör kuruluşları bağımsız bir borsa kurulması önerisini uygun gördüklerini açıklarlarken, İMKB borsanın kendi bünyesi içersinde olmasını Ekonomi bakanlığının desteğiyle talep ediyor. VOB ise "Biz de zaten var, bizim bünyemizde devam etsin" önerisini öne sürüyor. Spot piyasası işlemleri ise şu anda kamu kurumu TEİAŞ bünyesinde yer alıyor.
Tartışmanın gündeminde model içerikli olan yanı dışında, nerede olması gerektiği tartışması da yapılıyor. Doğal olarak İMKB ve Ekonomi Bakanlığı İstanbul'da kurulması önerisine sıcak bakarlarken, VOB İzmir, Enerji bakanlığı borsa için özel kuruluş yeri önermezken, bazı sektör temsilcileri Ankara önerisinin uygun olacağı konusunda birleşiyorlar.
Enerji borsası içersinde kurucu ortakların kimler olabileceği konusunda ise taraflar arasında uzlaşma var. Elektrik Piyasaları İşletim Anonin Şirketi kısa adıyla EPİAŞ'ta İMKB'nin VOB'un, bankaların, sektör içindeki yerli yabancı kuruluşların ve yabancı borsaların yer alabileceği konusunda uzlaşı sağlanmış durumda. Ancak, bazı sektör temsilcileri yabancı ortaklığının sınırlı olmasını, ağırlık taşımamasını istiyorlar.
Türkiye'de bundan önce de borsalarla ilgili tartışmalar yapıldı. Ve bu tartışmalar genellikle olumsuz sonuçlar verdi. İzmir Ticaret Borsası ve İMKB arasında süren uzun tartışmalar sonrasında VOB İzmir'de gecikmeli olarak kurulabildi. Gaziantep, Kayseri gibi bazı kentlerin kurmayı planladıkları yerel KOBİ borsaları ise İMKB'nin karşı çıkması nedeniyle yıllar önce gündemden düştü.
Geçen hafta verdiği demeçte, İMKB Başkanı İbrahim Turan, İstanbul'un Finans merkezi olması yolunda İMKB'yi Atasehir'e sırtında bile taşıyacağını anlatırken, aynı zamanda İMKB'nin İstanbul Finans Merkezi içersinde, Altın Borsası, VOB gibi borsalarında içinde yer alacağı bir çatı kuruluş olmasının uygun olacağını düşündüğünü ortaya koydu.
Elektrik Piyasası Kanun Tasarısı içersinde EPİAŞ kuruluşu 11. Madde içersinde ele alıyor. İçeriği ve işleyişi hakkında bilgiler verilirken bağımsız bir kuruluş mu olacağı, İMKB yada VOB içinde mi yer alacağı konusunda bilgi ve öneriye yer verilmiyor. Sektör temsilcileri birçok ülkedeki benzer borsaları incelediklerini, Türkiye'ye özel bir model yaratılması gerektiğini belirtirlerken, ağırlıklı olarak da bağımsız bir borsa kurulmasını öneriyorlar. Avrupa'da bir çatı kuruluş olarak bir Avrupa Enerji Borsası olduğunu, tek tek ülkelerde de bu çatı içinde yer alan, işlem yapan bölümler olduğunu araştırmalarının sonucu olarak ortaya koyuyorlar.
Araştırmalarından çıkardıkları bir başka sonuç ise Borsa'da önce sadece elektrik alanında işlem yapılması, sistem oturdukça buna petrol ve doğalgaz gibi ürünlerin işlemlerinin eklenmesi.
Bu durum gösteriyor ki, Elektrik Piyasası Kanun tasarısının Meclis gündemine gelmesi öncesinde elektrik borsası EPİAŞ'ın kuruluş yapısının tartışılan modellerden birinin seçimiyle karara bağlanmış olması gerekiyor.