"Değişimin Yönetimi" ve çeyrek yüzyıl öncesinin analizi
Değişimin Yönetimi ve çeyrek yüzyıl ötesinde öneriler:2 / "Değişimin Yönetimi" ve çeyrek yüzyıl öncesinin analizi
Liderlik ettiğim, Şişecam Planlama ve Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü' nde o dönemde çalışan arkadaşlarımın ortak çabasıyla hazırladığımız bir raporun bazı bölümlerini çeyrek yüzyıl sonra sizlerle paylaşacağım. Rapor Eylül 1991'de dönemin genel müdürünün başkanlığında geniş katılımlı bir toplantıda tartışıldı.
Raporun Şişecam'ın kurumsal kimliğini yansıttığı kanısındayım. Çok sayıda işyerlerinin uzun dönemli geleceğini güven altına alması için bir örnek olabileceğini de düşünüyorum. Çeyrek yüzyıl öncesinde yapılan analizlerin bugün de çok sayıda firmamızın gündeminde olması gerektiğine inanıyorum.
Raporun giriş bölümünde aşağıda sunumu yapıyor:
"Şişecam Topluluğu'nun uzun vadeli plan (UVP) çalışmaları on bir yıldır sürdürülmektedir.
UVP çalışmaları, dar ve geniş anlamda çevreyi analiz ederek, gelecekte ortaya çıkabilecek fırsat ve tehlikeler karşısında hangi alternatif tepkilerin gösterileceğini saptar.
Değişmelerin hızlandığı, belirsizliklerin arttığı dönemlerde plan çalışmalarının önemi ve ağırlığı daha da artar.
Dünya genelinde de Türkiye özelinde de değişmelerin hızlandığı bir dönem yaşanmaktadır.
Günümüzde ise ekonomik ve teknolojik değişme dinamikleri alabildiğince hızlanmıştır. Bu nedenle, "değişmez olan" ile "değişen" arasındaki oran değişmelerin lehine gelişmektedir.Teknik deyimiyle hızlı değişme nedeniyle "belirsizlikler" artmaktadır.
Hızlı değişmenin etkileri öylesine boyutlara ulaşmıştır ki bugün etkin firmaların hepsinde, adı konmamış olsa bile "Değişimin Yönetimi" günlük uğraşıların ilk sıralarına yerleşmiştir.
Şişecam'a etkileri
Dünyadaki değişmelerden Şişecam Topluluğu iki yönlü etkilenmektedir. Birincisi, Türkiye'nin bulunduğu coğrafi konumu, ülkede genel kabul görmüş siyasi tercihler ve diğer faktörler nedeniyle uluslararası ekonomilere entegre olma hedefini seçmiştir. Türkiye' de etkinliklerini sürdüren bütün firmalar gibi, Şişecam izabe teknolojisinin ölçek ekonomisi ve teknolojinin bölünmezliği karakterinden ötürü yurtiçi talebi aşan üretim hacmi oluşturmuştur. Bu özelliği nedeniyle, diğer birçok firmaya göre dünyadaki değişmelerden daha çok etkilenmektedir.
XI. UVP Üst Komite Toplantıları, hem dünyadaki değişmeler, hem de Türkiye' deki oluşumlar açısından son derece hassas bir döneme rastlamaktadır. Bu nedenle tartışmalara ortam hazırlaması amacıyla bu metin hazırlanarak, görüşlerinize sunulmaktadır.
Sunulan metnin ilk bölümünde, temelde pratik uygulamalara yansıyan, ama ilk bakışta kurumsal nitelikte gözüken değerlendirme, yöneltilen bir eleştiriyi karşılamaktadır: Bu eleştiri, yapılan değerlendirmelerin " kitabi" olduğu "kuramsal tezlere" dayandığı biçimindedir. Öngörmeye dayalı plan çalışmalarında, kuramın önemi, bu nedenle, özellikle vurgulanmaktadır.
İkinci bölümde, mal ve hizmet üretimlerini, firmaların örgütlenme biçimlerini, ulusal ya da uluslararası ticaretin yapısını etkileyen on bir temel eğilim aktarılmaktadır.
Erken uyarı
Eğilimlerin Şişecam'ın güncel kararlarını etkilediğini birçok örnekte kanıtlamak mümkündür. O nedenle, geleceği öngörmenin aracı olan planın "erken uyarı" işlevini yerine getirebilmesi, öncelikle temel eğilimleri yakalamasına bağlıdır.
Üçüncü bölüm, dünya genelindeki eğilimlerin şirketlere nasıl yansıdığını değerlendirmeye çalışmaktadır.
Dördüncü bölümde, dünya genelindeki temel eğilimler ve değişmelerin özellikle büyük cam gruplarının tutumları üzerindeki etkileri analiz etmektedir.
Ekonomik ve teknolojik değişme dinamiklerinin yarattığı eğilimler ve şirketlerin aldığı önlemler bağlamında dünya ekonomisinde gözlenen temel sorunlar da beşinci bölümde yer almaktadır.
Altıncı bölümde, dünya genelindeki gelişmeler, Türkiye'nin kendine özgü sorunlarıyla birlikte ele alınarak, ülkemiz ekonomisinde güncel bazı sorunlara kısaca değinilmektedir.
Yedinci bölümde ise Şişecam Topluluğu' nun değişim yönetiminde gündemdeki sorunlarını irdelemeye, tartışma ortamı yaratmak için ipuçları vermeye çalışılmaktadır. Bu bağlamda;
• Karar ve kontrol eksiklikleri
• Örgütlenme yapısı
• Kültür yapısı
• Bireysel ve kurumsal insan gücünün katılımı
• Otonom-esnek yönetim ihtiyacı ve üst düzeyde koordinasyon gerekleri ele alınmaktadır.
Bu çalışmada yapılan analizler değerlendirilirken şu hususların göz önüne alınmasında yarar görürüz: Buradaki değerlendirmeler, Şişecam Topluluğu'nun daha önceki plan toplantılarında da tartışılan birçok konuyu içermektedir. Ayrıca gündeme yeni giren konular da geçmiş değerlendirmeleriyle metne eklenmektedir. Bir başka anlatımla Şişecam Topluluğu UVP çalışmaları " Çevre Etüdü"nün bir değişik biçimde yansıtılmasıdır. Burada yapılan değerlendirmeler doğrudur; tartışmasız kabul edilmelidir gibi bir mantığı yoktur. Tam tersine eksikleri, yanlışları olabilir. Önemli olan o eksik ve yanlışlar giderilerek "gerçeği bulma"nın aracı durumuna getirilmesidir.
Planlama ve Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü'ne göre bu çalışmaların her sözcüğü Şişecam'ın pratik uygulamalarıyla ilgilidir. O nedenle sadece tartışma düzeyinde kalmamalı, işlenen konularla ilgili kararlar oluşturulmalı, kurumlar belirlenmeli, yöntemler saptanmalı ve çalışmaların "zaman boyutu" gözetilmelidir.
Gelecek hafta: Şirket yönetiminde kuram çok önemli bir araçtır