"Bir Sanayileşme Mucizesi: Kendini Var Etmek"

Güzel ülkemizde "iyi şeyler" oluyor.
"İŞ'le Buluşmalar" toplantısı için Mersin'e indiğimizde Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Şerafettin Aşut, "Ağabey, bu eserin arka planında senin de önerilerin var" diyerek, Tolga Ünlü ve Tülin Selvi Ünlü'nün kaleme aldıkları "Gelişen Ticaret, Değişen Kent: Mersin 1850-1950" başlıklı çalışmayı imzalayarak verdi. Ardından Eskişehir Sanayi Odası'ndan arkadaşlar aradı, 11 Temmuz 2012 günü "Bir Sanayileşme Mucizesi: Kendini Var Etmek" adını verdikleri, 40 yılı aşkın bir zaman içindeki gelişmeleri anlatan çalışmanın tanıtım toplantısına katılmamı istediler. Tanıtım gecesine katıldım, yapılan çalışmanın yazılı ve görsel malzemeleri ile döndüm.

Mersin'de yapılan çalışmayı daha sonra paylaşacağım. Eskişehir'in bir önceliği var: "Gölgem sadece Eskişehir'de yere düşer" derim; bu saptamaya da bütün benliğimle inanırım. Eskişehir'de insana özgü ne varsa hepsini ortak bir çanakta karıştıran birikimlerim var: Yakın dostlarım, su katılmamış köklü arkadaşlıklarım, ortak kaderi paylaştığım insanlar var orada... Kimlik ve kişiliğimi biçimlendiren öğretmenlik, gazetecilik ve sanayi odası birikimlerim orada oluştu.
Sanırım iki yıl kadar önce, çok büyük bir kuruluşumuz, kuruluşundan bugüne başkanlarının demeç ve söylemlerini kalın bir kitapta toplamıştı. Yöneticiler bu kitabı takdim ettiklerinde şöyle bir karıştırdım, içtenlikle şu eleştiriyi yaptım: "Sadece kurumunuzu temsil eden söylem ve demeçleri derleme eksikli olmuş. Muhatabınız olan kurumların ve kişilerin ne söylediklerini, sonucun ne olduğunu da kutular içinde bu söylemlerin yanına koysaydınız, bu birikimin geleceği inşa etmeye katkısı daha fazla olurdu!"
Eskişehir Sanayi Odası'nın hazırladığı çalışmayı taradım. Belgede yer alan değerlendirmelerin büyük bir bölümünün birinci elden tanığıyım. "Sözlü Tarih" çalışmasında görüşleri alınan 31 insan arasında yakından tanımadığım sadece 5 insan var. Diğerleri geride bıraktığımız 40 yıldır tanıdığım ve bildiğim insanlar.

Önce "süreçle" ilgili gözlem ve saptamalarımı paylaşmalıyım:
1. Bilgi ve belgelere erişebilmek için çok ciddi bir kaynak taraması yapılmış. Zamanın direnebilen fotoğraflar bulunmuş, yazılı belgeler derlenmiş.
2. Kentin sosyoekonomik yaşamını biçimlendiren oluşumların kronolojik dökümü yapılmış: 1894'te Berlin-Bağdat Demiryolu yapımı sırasında kurulan Cer Atölyeleri ile başlanarak, 1895'te Eskişehir Ticaret ve Sanayi Odası'nın kuruluşu, 1918'de Eskişehir Çiftçi Bankası ve 1923'te Kurt Sait ve Muhtar Başkurt'un kurdukları kiremit üretim tesisiyle sürdürülen gelişmeler aktarılmış. Eskişehir'de endüstri tarihi üzerinde çalışma yapmak isteyenler için ayrıntılı rehberin hepsini burada paylaşırsak bu yazının sınırlarını aşar.
3. Bir dizi yazılı belge basılarak, çalışmanın nesnelliğine ciddi katkı yapılmış.
4. Eskişehir'de son 40 yılın oluşumlarına tanıklık etmiş 31 insanın bilgisine başvurulmuş: Arif Aksoylu, Rüştü Bozkurt, Yılmaz Çakır, Gökalp Dağlı, Cengiz Erden, Orhan Aydın, Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen, Zühtü Çolpan, İbrahim Dedelek, Şahap Erkara, Metin Erözlü, Eşref Güngör,Yunus Emre Heper, Rifat Hisarcıklıoğlu, Firuz Kanatlı, Ali Fuat Güven, Gürkan Hekimoğlu, Prof. Dr. Fethi Heper, İsmail Kadıoğlu, Ali İhsan Karamanlı, Halis Korkmaz, C.Tanıl Küçük, Prof. Dr. Kenan Mortan, Ercan Öngün, Ertuğrul Tezgören, Yusuf Köse, Murat Mercan, Cezmi Ovacak, Savaş M. Öazaydemir, Burak Yakupoğlu ve Yavuz Zeytinoğlu.
5. Çalışmayı yaptıran sanayi odası yönetimi, tek yönlü düşünceleri öne çıkaran bir ben-merkezci anlayışın tuzağına düşmemiş: Muhalif olup da bilgisi ve fikri olanların görüşlerini almış. Bu tutum, çalışmanın nesnelliğini önemli ölçüde artırıyor.

Bir de "sonuçlara" bakalım... Eskişehir'de  40 yıllık üretim sevdasının ulaştığı sonuçlar da önemli:
·1968'de 85 üye ile kurulan sanayi odası, bugün 603 üyeye ulaşmış.
·Kuruluşta 1 milyon dolar olan ihracat, bugün 1.8 milyar dolar düzeyine çıkmış.
·Kuruluş yıllarında 3 firma ihracat yaparken, bugün 130 firma ihracat yapabiliyor.
·Kuruluşta 150 milyon olan cirolar, bugün 7 milyar dolara yükselmiş.
·Kuruluşta üyelerin 4 bin kişi olan çalışan sayısı, bugün 45 bin kişiyi bulmuş.
·OSB 1 milyon metrekare alandan 32 milyon metrekareye ulaşmış, 16 milyon metrekare alan yatırımcıya tahsis edilmiş.
Mersin'de, Eskişehir'de, Trabzon'da ve ülkemizin daha başka yerlerinde araştırmaya, bilgiye, belgeye dayalı sorgulamanın ivmesi giderek hızlanıyor. Bu güzel ülkede gerçekten iyi şeyler oluyor, gerçekten...