"Baltalar elimizde, uzun ip belimizde, biz gideriz ormana"

YONETİCİNİN NOT DEFTERı / Dr. Uğur Tandoğan Ülkemizdeki insanlar ağaç sevmiyor. Hepsi değil tabii; istisnalar var. Ama geneli pek sevmiyor ağacı. Bunu da nerden çıkardın demeyiniz. Sevseler, ormanları yakarlar mıydı? Sevseler, ağaçlar kesip yerine beton yığınları dikerler miydi? Sevseler, yazlıklarda önlerinde ağaç görmeye tahammül edemeyip; trene bakar gibi sadece denize bakmak isterler miydi? Peki neden sevmezler? Sanırım nedenini buldum(!). Bilmem hatırlar mısınız? "Baltalar elimizde, uzun ip belimizde, biz gideriz ormana" diye bir okul şarkısı vardı. Bu şarkı ile ormana balta ile giden kuşaklar yetiştirdik. Bu şarkı bilinçaltına yerleşmiş bir kere. Ağaç görünce hemen balta çağrışımı yapıyor. Peki ağaç faydalı bir şey midir? Ağacın bazı faydaları: Sıcaklık düşürür ve enerji tasarrufu sağlar. Ağaçlıklı yerin sıcaklığı, çevresine göre 11 derece daha düşüktür. Yaz güneşinde ağaç gölgesi, doğrudan güneş gören toprağa göre 19 derece daha serindir. İzolasyonu yapılmamış evler yazın ağaç gölgesinde 20 derece daha serindir. Çevresinde ağaç olan evlerde iklimlendirme sisteminde yüzde 75 enerji tasarrufu sağlanır. Ağaçlarda olan buharlaşma dolayısıyla binaların soğutma sistemleri yüzde 17 daha küçük yapılabilir. Rüzgârın hızını düşürür. Ağacın rüzgârın hızını yüzde 50 azaltması nedeniyle ısınma faturasında yüzde 7'lik tasarruf getirir. Havanın kalitesini geliştirir. Ağaçlar biyolojik ve fiziksel ağ oluşturarak kirlenmeyi kontrol altına alır. Ağaçlar, nitrojen oksit, sülfürdioksit, karbonmonoksit, karbondioksit, ozon ve 10 mikrondan küçük parçacıklardan oluşan kirleticileri (pollutans) kontol eder. Karbondioksit seviyesini düşürür. Bir ağaç ortalama yılda 6 kilograma yakın karbon depolar. Su kaybını ve erozyonu önler. Yapraklarını döken ağaçlar kışın düşen yağmurun yüzde 7'sini, her an yeşil yapraklı ağaçlar ise yüzde 22'sini tutar. Ağaçlarla kaplı orta büyüklükteki bir şehirde yılda 10,886 ton toprak erozyondan korunur. Gürültüyü kontrol eder. Ağaçlar, sesin enerjisini absorbe ederek gürültüyü azaltır. Yaprakların, dalların rüzgârda çıkardığı ve ağaç çevresinde konuşlanan canlı yaratıkların çıkardığı doğal sesler insanların çıkardığı gürültüyü maskeler. Gözleri korur. Güneş ve yapay ışığı bloke ederek ışık yoğunluğunu azaltır, gözleri korur. Yaşam ortamı (habitat) yaratır. Ağaçlar yaşayan canlı sistemlerdir; varlıkları ile kuşlar gibi diğer canlıları da çekerler; doğal dönüşüme katkıda bulunurlar. Psikolojik katkı. Psikolojik sorunu olanlar ağaçlara bakarak huzur bulabilirler. Ağaç gören hastane odalarında yatan hastaların daha kısa zamanda taburcu olduğu bilinmektedir. Ekonomik katkısı. Ağaç aynı zamanda ekonomik bir değerdir. Örneğin, kerestesinden, selülozundan, meyvalarından yararlanılır, odunu yakacak olarak kullanılır. Neden sevmiyorlar? Neden bu denli faydaları olan ağacı sevmez insanlar? Bunun temel nedeni yoksulluktur. Yoksulluğun da iki türü vardır. Birincisi bilgi yoksulluğu, yani cahillik, ikincisi ise estetik yoksulluğudur. Birinci türdekiler ya ağacın bu denli faydası olduğunu bilmezler, ya da faydasını bilseler de değerini bilmezler. Ama bu cahilliğin diplomayla falan da ilgisi yoktur. Örneğin, şehirde yetişmiş, apartman çocuğu bir profesör, ağaç konusunda ilkokul mezunu bir köylüden daha cahil olabilir. Ağacı sevmemekteki ikinci tür yoksulluk ise, estetik duygu yoksulluğudur. Ağaç güzel bir varlıktır. Ama estetik duygu herkeste eşit gelişmemiştir; her yürek güzelliği takdir edemez. Bu nedenle, örneğin, "çamlar arasından süzülürken mehtap, neydi o akşam adalar" diyen gönülle, çam ağacını deniz manzarasını kapatan bir engel olarak gören sevimsiz yürek arasında estetik yönünden büyük fark vardır. Sonuç: Küresel ısınmanın en büyük panzehiri ağaçtır. İnsanımıza ağaç sevmeyi öğretmeliyiz. Beyinlere ve yüreklere ağaç bilincini ve sevgisini sokmalıyız. Her konuda olduğu gibi bunun da temeli eğitimdir. Buna çocuktan başlamalıdır. Her çocuğa bir ağaç dikme ve büyütme fırsatı imkanı sağlanmalıdır. Doğadaki o mucizeyi görürse belki o zaman değerini de bilir.