Pop iktisat ve aynı nakarat
“Hey gidi koca dünya, hey! Döner de döner. Yine de halinden şikâyetçi değil. İşte bu dönen dünyanın içinden bir istek şarkıyla başlıyoruz programımıza. Sıcak günlerle birlikte yine geldik karşınıza.”
“TRT Müzik Yelpazesi” Sezen Cumhur Önal’ın kadife sesli şarkıcıları sunmadan önce giriş yaptığı cümlelerden bir tanesi ile başladık haftaya kadife tadında geçsin diye. Nazan Öncel “Bir Hadise Var” (1991) albümünden “Aynı Nakarat” ile devam edelim. Geçen hafta “Hyperlink to Hyperinflation” yazımızda KKM’ye değineceğiz demiştik. @zerohedge Dünya Gazetesi’ni takip ediyor mu bilmeyiz, faiz artış kararı sonrası “hyperstagflation” tiviti attı.
Aman diyelim. Ana akım bazı iddialar “Kur Korumalı Mevduat” tutmaz, dolarizasyonu arttırır, hazineye yük getirirdi. 1-15 Mart arasında, merkez bankası EVDS’ye göre DTH’lar %4.19, serbest piyasada $/TL %2.86 artarken, BDDK haftalık bültenine göre KKM binde 6.7 azalmış. Ocaktan 15 Mart’a ise aynı kaynaklara göre DTH’lar %3.94, serbest piyasada $/TL %7.92 artarken, KKM -%10.90 azalmış.
Yani KKM’ler DTH’a aynı oranda gitmemiş. Zaten KKM döviz cinsinden ifade edilmez, dolarizasyon hesabına katılmaz. Ayrıca tasfiyesi gereken TL'yi koruyan KKM değil dolarizasyona neden DTH'tır. Nitekim BDDK bülteninde tek kalem TL olarak ifade ediliyor. Zaten Türk Lirasını korumak için çıkarılan bir ürün nasıl dövizle ifade edilebilir ki?
KKM’nin hazineye yük getirmesi konusunda ise gösterge tahvil faizi 5 katına çıktı, birikimli faiz giderlerinin grafiği yukarı yönlü. İşte pop iktisatın bir nakaratı. Bütçenin geldiği noktada, tartışılacak bir konu varsa KKM’nin Temmuz’da devredilmesi olmalı. Geçmişte kamu bankalarının görev zararları hafızalarda taze. KKM dönüşlerinde bankalarda oluşan TL likiditenin mevduat faizlerini baskılıyor olması linki bir tarafa, sıkılaşmaya olumsuz etkisi linki diğer tarafa kopardı.
Kredi kartı hacmi mi salt sorunmuş? APİ dışında enflasyonla mücadelede döviz likiditeye de katkı sunması açısından kullanılan swapların etkinliği bu nedenle azalırken, para politikasına olumsuz etkisini tartışırken, başta fazladan faiz artışı olmak üzere gizli özne KKM devrini unutmamak lazım. Yani bir stoper olan KKM bu nedenle çarpan oldu.
Yazımızda söz verdik. İşte çözüm önerimiz. Ya faiz dışında kur farkını da artık bankalar (kademeli) ödesin denir ki riskin artık doğru yere transferi kuru da baskılar (malum pandemi kalmadı ve faiz zaten 50 bandında artık) ya da süper bonoya dayalı mevduat sertifikaları ihraç edilir.
21 Aralık öncesi sözlü yönlendirme yetmiyor diyerek TV’lerde süper bonoyu ilk önerendim. Bugünlerde yine tartışılıyor. 2000 öncesinde mevduat sertifikaları vardı. Varlığa dayalı menkul kıymetler. Bankaların düşük faizli tahvil portföyünün değişimi de tartışılıyordu.
Hazine ilk aşamada değerleme hesabındaki tutar kadar süper bono ihraç eder, Merkez Bankası’na aktarır. APİ ile bankaların aktiflerindeki tahviller ile vadesi süresince yer değiştirir. Bu vadeye, faiz oranına ve tutara eşit miktarda TL mevduat sertifikası (illa ki lazımsa) KKM ile yer değiştirir. Gösterge ve politika faizi zaten %50 civarında. Değerleme hesabı düzelince politika faizi düştükçe süper bonolara dayalı mevduat sertifikaları daha cazip hale gelir.
Diğer alternatif ise benzer yapıda likidite bonosu ihraç edip mevduat sertifikaları ile back to back eşitlemek. Hem TL mevduat özendirilir. Swaplara dönersek, Fitch Türkiye raporundaki “Minus FX Swap” ibaresi ile swaplar rezervden düşülüyor sosyal medya tartışması (iddiası) üzerine e-posta ile konuyu sordum. Düşmediklerini ama döviz likidite pozisyonunda bankaların dış borçlanması olur da sekteye uğrarsa diye dikkate alındığı cevabı geldi. Swapları kimse düşemez rezervlerden zaten. Çok anlattım burada.
IMF COFER ORA “Foreign Currency Liquidity Position” (drain) zaten kastedilen. Kasa hesabı doğası gereği terse dönemez. Nakit akım tablosu, bilanço, gelir tablosunu remixleyen dünyada bir tek bizdeki nakaratlar. Literatürden örnekler ile (ulusal) swapların niye bizde sadece faiz maliyeti doğuracağını, zorunlu karşılıklar ve TL para arzı ile yönetilebileceğini yazdım. Nitekim ana akımda bir yorum rezervlerin yerli bankalarda kaldığı için geri ödünç verilebileceğini yazmış.