POAŞ’ı kim niçin almak ister?

Avusturyalı OMV’nin satışa çıkardığı Petrol Ofisi’ni (POAŞ) kim alacak? Bu soruya net bir cevap vermek yerine, bir arama yapmak en iyisi. Fazla uzağa gitmeye gerek yok, pazardaki mevcut oyuncular üzerinden ilerleyelim. 

POAŞ’ı OPET alır mı? Bu soruya olumlu cevap vermek zor. Çünkü POAŞ istasyon yaygınlığı açısından hala bir numara ve bu özelliğinin de etkisiyle pek çok kalemde pazar birincisi. OPET de pazarın ikincisi. Bu iki gücün bir araya gelmesinin rekabeti bozacağı ortada. O yüzden OPET talip olsa bile bu şirketi almasına izin verilmesi ihtimali düşük. Yani bu seçeneği eledik. 

Pazarın bir diğer güçlü oyuncusu Shell - Turcas’a bakalım. Aslında onlar POAŞ’ı almak isterler ama bu ölçekte bir varlığı alıp Shell markası altında eritmek de çok kolay olmaz. Üstelik rekabet engeli onlar için de söz konusu olabilir. Bu yüzden Shell bu konuyu birkaç kez düşünür. Yani o iş zor. 

Fransız sermayeli Total, Türkiye pazarında bir türlü istediği güce erişebilmiş değildi. O yüzden Türkiye operasyonunu Demirören Grubu'na devretti. Demirören, LPG pazarında da bulunduğu için otogaz tarafındaki sinerji yaratma potansiyelinin desteğiyle bunu yaptı. Şimdi Demirören Grubu POAŞ’ı alırsa, bir anda pazar lideri olabilir. Daha yeni bir devralma operasyonu gerçekleştirmişken Demirören'in de bu işi tek başına yapması çok zor. Yani o ihtimali de eleyebiliriz. 

BP de Türkiye pazarındaki önemli oyunculardan bir diğeri. BP, petrolün çıkarılmasından lojistiğine, rafinajından dağıtım ve satışına kadar dikey bir entegrasyona sahip. Türkiye gibi görece büyük bir pazarda kendisini bir anda lider yapacak bir operasyon olur POAŞ’ı alması. Yani hiç yabana atılacak bir ihtimal değil bu. 

Aytemiz ister ama...

Pazarın en ilginç oyuncularından biri de Aytemiz. İki ortağı var. Biri Petrol Ofisi’nin eski sahibi Doğan Grubu, diğeri de geçmişte sektörde önemli bir oyuncu olan Aytemiz Ailesi. Eski operasyonlarını Rus Lukoil’e sattıktan sonra Aytemiz markasıyla sektöre yeniden dönüş yapan Aytemiz, daha sonra Doğan Grubu ile yarı yarıya ortaklıkla yoluna devam etmeyi tercih etti. Aslında Aytemiz markası, tek bir satın almayla pazar lideri olmak ister. Ancak böylesi bir satın almanın nasıl finanse edilebileceği en önemli mesele. 

Lukoil kaçırmak istemeyebilir

Sırada Ruslar var. Türkiye’de Aytemiz Ailesi’nden aldığı Aypet ile kendi markası Lukoil’i bir arada kontrol eden Rus Lukoil, pazarda gücünü pekiştirmek istiyor. Çünkü Ruslar’ın Karadeniz çevresindeki rafinaj kapasiteleri yüksek ve Akdeniz piyasasında daha güçlü hale gelme hedefleri açısından POAŞ’ı almaları çok işlerine yarar. Bu yüzden POAŞ’ı ille de ülke dışından biri alacaksa en yüksek ihtimallerden biri de Lukoil’dir. 

Star Rafinesi için hazır kanal

Ve kalıyor geriye pazar dışından gelebilecek oyuncular. Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR bunların başında geliyor. Azeriler petrolün arama, üretim, taşıma, rafinaj ve satışı gibi tüm aşamalarında var olup dikey entegrasyonunu tamamlama yolunda. Aslında bu entegrasyon kısmen mevcut ama bunu Kafkasya’nın ötesine, özellikle Akdeniz’e yaymak gibi bir hedefleri de var. İzmir Aliağa’ya petrol rafinerisi kuruyorlar. Bu tesis iki yıl içinde devreye girebilir. Dolayısıyla SOCAR Petrol Ofisi’ni satın alarak Türkiye akaryakıt pazarına güçlü bir oyuncu olarak giriş yapabilir. Böylece Aliağa’daki STAR Rafinerisi’nden çıkacak akaryakıtın pazarını da büyük oranda kazanmış olur. Azerbaycan’ın petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle yaşadığı ekonomik sıkıntılar olumsuz bir faktör gibi gözükebilir. Ancak kardeş ülkenin uzun vadede ciddi kazanımlar sağlayacak böylesi bir stratejik adımı krize yem etmesi beklenemez.