Plastik poşet vergisi
Özet olarak yasal düzenleme Resmi adı “geri kazanım katılım payı”. 10 Aralık 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7153 sayılı Kanun’la Çevre Kanunu’na eklenen ek 11. ve ek 13. maddelerle hayatımıza girdi.
Ek madde 13 ile plastik poşetlerin satış noktalarında tüketiciye ücret karşılığı verilmesi, uygulanacak taban ücretin de 25 kuruştan az olmamak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca belirlenmesi öngörüldü. Bakanlık asgari tutarı KDV dahil 25 kuruş olarak belirledi.
Ek madde 11 ile de kanuna ekli listede yer alan ürünler için satış noktalarının, listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı ödemeleri öngörüldü. Söz konusu listede plastik poşetler için geri kazanım katılım payı tutarı 15 kuruş/adet olarak belirlendi.
Özet olarak ifade edilecek olursa; plastik poşet satış noktaları 25 kuruştan az olmamak üzere, poşetleri ücretle vermek, verilen her poşet için 15 kuruş geri kazanım katılım payını Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına yatırmak zorunda.
İkincil düzenlemeler
Geri kazanım katılım payının düzenlendiği ek 11. maddede, kanuna ekli listeyle belirlenen pay tutarlarının her yıl yeniden değerleme oranıyla revize edileceği, Cumhurbaşkanı’nın tespit edilen tutarları yarısına kadar artırmaya veya indirmeye yetkili olduğu hükme bağlanmış. Bunun dışında Cumhurbaşkanı’na veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verilmiş bir yetki de yok.
Bakanlık plastik poşetlerin satışı, ücretlendirilmesi, beyanı, izlenmesi, kontrolü ve denetimi hususlarını içeren Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esasları internet sitesinde yayımlandı.
Söz konusu Usul ve Esaslara göre;
- Satış noktaları, plastik poşetleri asgari vergiler dahil 25 kuruş olmak üzere ücret karşılığı vermekle ve tahsil ettikleri ücretleri satış belgelerinde adet bazlı göstermekle,
- Bilgi sistemine (plastik poşetlere ilişkin beyan ve bildirimlerin yapılacağı Bakanlıkça belirlenen çevirimiçi programlar) kayıt olmak ve gerekli beyanları bilgi ve belgeleri ile birlikte bu sisteme yüklemekle,
- Plastik poşetlerin satışının gerçekleştiği aya ait beyanı, izleyen ayın biri ile onbeşi arasında Bilgi Sistemi üzerinden yapmakla,
- Beyan edilen geri kazanım payını, beyan dönemini izleyen ikinci ayın son gününe kadar Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına aktarmakla,
yükümlü.
Geri kazanım katılım payının hesaplanması
Yukarıda da belirttiğim gibi, Çevre Kanunu’nun ek 11. maddesinde, kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edileceği hükme bağlanmış. Söz konusu listede plastik poşetler için geri kazanım katılım payı tutarı 15 kuruş/adet olarak belirlenmiş. Bu hükümlerden, poşetlerin maliyetine ve satış bedeline bakılmaksızın, 15 kuruş/adet hesabıyla pay tutarının hesaplanacağı sonucuna ulaşmak mümkün.
Ancak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan sık sorulan sorular bölümünde yapılan açıklama ve örneklerden, bakanlığın hesaplama konusunda farklı düşündüğü anlaşılıyor.
Bakanlık açıklamalarına göre pay tutarı sadece, poşet bedelinin 25 kuruş, buna ilişkin zorunlu giderlerin de 10 kuruştan fazla olduğu durumda 15 kuruş/adet oluyor. Poşet ücretinin 25 kuruş, zorunlu giderlerin 10 kuruştan daha az olduğu, örneğin 8 kuruş olduğu durumda, pay tutarı 17 kuruş/adet olarak hesaplanıyor. Poşet bedelinin 25 kuruştan daha yüksek olduğu durumlarda da poşet ücreti ile maliyet arasındaki farkın pay olarak ödeneceği anlaşılıyor.
Bakanlık bu hesaplama şeklini, yayımladığı usul ve esasların 5. maddesinin yedinci fıkrasına dayandırıyor. Bu maddede, satışa tabi plastik poşetlerin birim satış bedelinin, plastik poşetin zorunlu giderlerinin (poşet maliyeti, vergiler ve kanunun ekli (1) sayılı listesinde belirtilen geri kazanım katılım payının toplamı) üzerinde olması halinde, aradaki farkın gelir kabul edileceği ve Çevre Kanunu’nun 18. maddesinin ikinci fıkrası gereği plastik poşetlerin satışından elde edilen gelirin Bakanlık Merkez saymanlık Müdürlüğü hesabına yatırılacağı hükmü var. Bana göre, ne Bakanlıkça yayımlanan usul ve esaslar ile farklı bir hesaplama yöntemi belirleme yetkisi var, ne de Kanun’un 18. maddesi yapılan yoruma elverişli.
Bu arada bakanlık internet sitesinde yer alan sık sorulan sorular bölümünde yapılan örneklerde KDV dikkate alınmamış. Bu durumu dikkate almakta yarar var.
Geri kazanım katılım payının beyan şekli
Geri kazanım katılım payının beyanı internet üzerinden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan bildirim sistemi kullanılarak yapılacak.
Bildirim sistemine, e-Devlet üzerinden veya interaktif vergi dairesi üzerinden giriş yapılarak beyanda bulunulacak.
İnteraktif vergi dairesi üzerinden giriş yaparak beyanname verecek olanlar, interaktif vergi dairesi sistemine girdiklerinde karşılarına gelen ekranda sol menüden “Poşet Beyannamesi” seçeneğini tıklayarak beyanname verilmesine yönelik hizmete erişecekler. Sistem bu aşamada beyan sahibini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın sitesine ve ilgili sisteme yönlendiriyor.
Her iki yöntemde beyanname verilmesine ilişkin iki ayrı kılavuz Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlandı.
Geri kazanım katılım payının beyan ve ödeme zamanı
Yasal düzenlemeye göre;
- Katılım payları ürünün piyasaya sürüldüğü tarihi takip eden ayın onbeşine kadar beyan edilecek ve beyanı izleyen ikinci ayın son gününe kadar ödenecek,
- Beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin tespiti durumunda, beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılma payının bir ay içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilecek,
- Süresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılma payının beyan edilmesi gereken son günden ödendiği tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı oranında faiz uygulanacak.
Buna göre Ocak 2019 ayına ait beyanname 15 Şubat 2019 tarihine kadar verilecek, hesaplanan pay tutarı da 30 Nisan 2019 tarihine kadar ödenecek.