Petrolün son damlası
UZMAN GÖRÜŞÜ / Şant MANUKYAN / İŞ YATIRIM Bu yıl içinde petrolde bir daha görülmesi mümkün olmadığı iddia edilen fiyatlara geri dönüş olabilir. Elbette bu yazıdaki görüşlerin yanlış çıkma ihtimali olukça yüksek. Ancak şu ana kadar farklı isimler altında yaşadığımız benzer olayların gelişimine baktığımda "bilinmeyen bir gelecekte" haklı çıkacağımı düşünüyorum. Biliyorsunuz Nasdaq 2500 civarında iken çok az sayıda insan 5000 olacağını söylüyordu, Nasdaq 4000 olduğunda ise çok az sayıda insan bunun doğru bir değerleme olduğunu iddia ediyordu. Ardından Nasdaq 5000 olmuş ve yeni değerleme modelleri, Dow Jones 30000 başlıklı kitaplar yayınlanmaya başlandı. Sonrasında olanlar herkesin hatırasında. Piyasalar kısa vadede güçlü uzun vadede ise zayıf hafızaya sahiptir. Yani yatırımcılar asla bir önceki balonun aynısına kanmaz. Gelişmekte olan piyasalarda bir kriz olursa bir sonraki kriz asla bu piyasalarda olmaz aksine gelişmiş bir piyasada olur. Balon hisse piyasasında ise sonraki balon konut piyasasında gerçekleşir. Şu anda petrol (ve diğer emtialarda) fiyatlarında görülen hareketin Hubbert'in "Peak Oil" teorisi veya Malthus'un teorileri ile ilgili olduğunu sanmıyorum. "Chevron'un öncülüğünde 3 şirket Meksika Körfezi'nde ABD rezervlerinin yüzde 50'sine denk gelecek 3-15 milyar varil arası rezerv keşfettiğini açıkladı (Eylül 2006)". "Alaska'da petrol rezervlerinin kısmen kullanılması durumunda üretimi günlük 2 milyon varilden 1 milyona gerileyen Prudhoe Bayin, oluşturduğu açığın karşılanabileceği ve söz konusu bölgede çok ciddi miktarda petrol bulunduğu açıklandı (Kaynak Washington)". "S. Arabistan Kralı Abdullah, ülkesinin 70 yıl daha yetecek miktarda rezerve sahip olduğunu açıkladı (Ekim 2005 ABC televizyonu)". "Irak Başbakan Yardımcısı The Times Gazetesi'ne yaptığı açıklamada yeni bulunan kuyularla beraber ülkesinin 350 milyon varilin üzerinde petrole sahip olduğunu söyledi. Bakan ülkesindeki rezervin geçen yıla göre 3 kat fazla olduğunu belirterek S. Arabistan'da 264 milyon varil petrol olduğunu belirtti (21 Mayıs Milliyet)". "OPEC, üretimi artırmayacaklarını zira piyasada satılmayan petrol bulunduğunu ve bunun stoklara eklendiğini söyledi". Kısacası petrol arzında var olan sorunlar petrolün bitmesinden ziyade yeterli yatırımların yapılmamasından ve düşük fiyatlarda üretimi çekici olmayan sahaların üretime açılmamasından kaynaklandığını düşünüyorum. Ancak momentumu arkamıza alıp, belki de doğru olan, petrol tükendi senaryolarını kurmamız mümkün. Yine de bu yıl içinde petrolde bir daha görülmesi mümkün olmadığı iddia edilen fiyatlara geri dönüş olabilir.