Petrol şoku sonrası…
Suudi Arabistan petrol tesisine drone saldırısı sonrası oluşan panik havası azalıyor. Küresel petrol arzının yüzde 5’ini etkileyen saldırı sonrası 72 doları geçen petrol fiyatları 64 dolara geri geldi. Vadeli piyasaya bakıldığında kontango formasyonun korunduğu ancak saldırı öncesi seviyelere dönüşün altı aydan uzun süreceği görülüyor.
Fiyatlardaki artışın tamamen geri gelmemesinin arkasında iki temel neden var: (i) Suudi açıklamasına rağmen piyasa petrol üretiminin haftalar içinde eski seviyesine ulaşacağına inanmıyor; (ii) Suudi - İran çekişmesinin sıcak savaşa dönüşmesi ihtimalinin artması nedeniyle jeopolitik risk primi yükseliyor.
Petrol piyasasındaki ihtiyatlı fiyatlamaya rağmen küresel risk iştahında önemli bir bozulma görülmüyor. S&P 500 endeksi Temmuz ayında gördüğü zirvenin yüzde 1 altında haftayı kapattı. Altın ve yen gibi emin liman yatırım araçlarında önemli bir alış dalgası görülmüyor. Gelişmekte olan hisse senedinde satıcılı bir seyir var. Ama nedeni petrol şoku mudur tartışılır.
Geçmiş verinin incelenmesi petrol fiyatlarında arz kaynaklı nedenlerle görülen yükselişlerin 1973, 1980 ve 1990’larda enflasyona ve durgunluğa neden olduğunu gösteriyor. Merkez Bankalarının yavaşlamayla mücadele için faiz indirdiği bir konjonktürde enflasyondaki yükselişle beraber derinleşen yavaşlama en son ihtiyaç duyduğumuz gelişme olur.
Geçtiğimiz şoklara göre arz güvenliği anlamında daha küçük olmamasına rağmen 2019 şoku karşısında piyasanın sakinliğini koruması dört nedenden kaynaklanıyor:
(i) Dünya ekonomisi eskiye göre enerji şoklarına karşı daha az kırılgan; (ii) ABD kaya petrolü sayesinde küresel üretim eskiye göre daha esnek; (iii) Para ve maliye politikaları dışsal şoklara karşı eskiye göre daha aktif kullanılıyor; (iv) Başkanlık seçimi öncesinde Trump İran ile sıcak savaşa girmek istemez.
Küresel yavaşlama sinyalleri korkulduğu gibi derinleşmez ve yılın son çeyreğinde ekonomik büyümede canlanma işaretleri görürsek petrol fiyatlarında talep kaynaklı sağlıklı bir yükseliş görebiliriz. Arz şoku kaynaklı yükselişlerin tersine talep kaynaklı artışları hisse senedi piyasası için daha pozitif bir gelişme olarak görürüz.
Türkiye varlıkları petrol şoku sonrasında gelişmekte olan piyasalara göre daha kötü bir performans gösterdi. Enerji kırılganlığı görece yüksek bir ülke olmamız ve uygulanan eşelmobil sistemi nedeniyle fiyat artışlarının bütçeyi bozacak olması Türkiye’nin kötü performansında etkili oldu.