Petrol fiyatları 100 doları görebilir!
Son gelişmeler Türkiye piyasalarına yönelik bir iyimserlik yarattı. Brunson’ın 13 Ekim’de serbest bırakılacağı spekülasyonu (serbest bırakılma ve yurt dışına çıkış yasağı da olabilir), Akbank’ın sendikasyon kredisini yenilemesi piyasalara moral veriyor. Akbank’ı diğer bankalar da takip ederse sektör üzerindeki negatif hava iyice dağılabilir. Hem Halkbank mevzusu hem de sendikasyon yenileme işi bankacıları rahatsız ediyordu. Yeni sendikasyonlarda bir sorun çıkmazsa, sektördeki sorunlu kredilerdeki artış biraz göz ardı edilebilir. Zaten ekonomi yönetimi bu konuda, ‘‘Zor dönemlerde başka ülkelerde nasıl destekler verilmişse biz de veririz’’ mesajını verdi. Rusya ile İdlib konusunda bir konsensüsün sağlanması, ABD ve Almanya’daki siyasi ve ekonomik temaslar olumlu algıyı pekiştirdi. Merkez’in faiz artırımı bunlarla birlikte anlam kazandı.
Dış politikada ve genel Türkiye algısında bir değişim olmadan, TCMB ne yapsa fayda etmiyor. Bunu bu sene defalarca kez gördük.
Bazı tarafları yönetsek de, kontrolümüzde olmayan durumlar oluyor. Örneğin brent petrolün fiyatı dün 85 doların üzerine çıktı. Fiyat son 1.5 ayda yüzde 22 arttı. Petrol üreticileri kısa vadede fiyatın 80-90 dolar bandında kalacağını öngörüyor. Grafiksel açıdan 87 dolar bölgesi önemli gözüküyor.
Bu seviyenin üzerinde günlük kapanışlar, yakın gelecekte 100 dolar seviyesini gündeme getirebilir. Türkiye’nin yaptığı doğal gaz anlaşmaları petrol fiyatına bağlıdır. Ek olarak bu sözleşmeler Amerikan Doları cinsindendir. Ülkemizde elektrik üretiminin yüzde 30’u doğal gaz santrallerinden sağlanıyor. Dolardaki artışın ve petrol fiyatındaki yükselişin doğal gaz fiyatlarına ve elektrik fiyatlarına yansıması normaldir. Öte yandan; doğal gaz ve elektrik zamlarının son üç ayda yapılması, yılbaşında açıklanacak vergi artışlarının, trafik cezalarının ve harçların çok yüksek olmasına yol açacak. Çünkü buradaki artış değerleme oranı, ekim ayından ekim ayına, ÜFE baz alınarak yapılıyor. Kısacası, petrol fiyatı gibi kontrol edemediğimiz unsurların ekonomi üzerinde direkt etkileri oluyor. Dolardaki yükselişin hızı kesilebilir miydi, bu ayrı bir tartışma konusudur.
Merkez son faiz artırımındaki kararlılığı, 24 Temmuz’daki toplantısında gösterseydi, dolar kuru çok daha aşağılarda olabilirdi. Çünkü o toplantı öncesinde dolar/TL paritesi 4.70’li seviyelerdeydi.
Amerikan faizlerindeki artış ve dolar endeksindeki yükseliş de Türkiye açısından negatif dış faktörlerdir. Dolar endeksinde son günlerde yaşanan artışın tek nedeni, İtalya ile ilgili gelişmelerin euro üzerinde yarattığı baskı değildir. Amerikan 10 yıllık tahvil faizi ile Almanya 10 yıllık tahvil faizi arasındaki fark, son 29 yılın zirvesine çıktı. Euro/dolar paritesi, ağustos ayının birkaç günü hariç, beş aydır 1.15-1.18 bandında hareket ediyor. Spekülatörlerin korunma stratejileri nedeniyle 1.15 bölgesinde euroya doğal bir talep gelebilir. Geçen yılın nisan ayındaki seviyelerin gündeme gelmesi için daha kritik olan 1.13 bölgesidir.