Petrol devlerinden iklim hedeflerini baltalayan projelere 50 milyar dolar yatırım

ve karar vericilerin benimsediği “atıl varlık” kavramına öncülük eden İngiliz düşünce kuruluşu Karbon İzleme Girişimi (Carbon Tracker) “Çarkın Dışına Çıkmak: Petrol Devleri Neden Paris Anlaşması’yla Uyumlu Değil” isimli bir rapor yayımladı. Rapora göre, Paris Anlaşması’nın küresel iklim hedeflerine uyumlu hareket eden hiçbir petrol ya da doğalgaz şirketi bulunmuyor.

Raporda, petrol ve doğalgaz şirketlerinin, iklim hedeflerini baltalayan ve hissedarların getirilerini tehdit eden büyük projelere 2018 yılından bu yana 50 milyar dolarlık yatırım kararı verdiği ortaya konuyor.

Paris Anlaşması’nın küresel iklim hedefleriyle uyumlu olmayan projeleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilen ilk çalışma olan rapor, büyük petrol şirketlerinin hiçbirinin, küresel ısınmayı 2 derecenin altında tutmak, hatta en fazla 1,5 derece ile sınırlandırmak üzere çaba gösterecek gerekli yatırımlara yönelmediğini gösteriyor. Yatırımcılar ise, hangi enerji şirketlerinin “Paris Anlaşması’nın hedefl eriyle uyumlu” olduğuna karar vermek için büyük baskı altında. Rapor, fosil yakıt talebinin uluslararası iklim hedeflerine ulaşmak üzere düşüşe geçmek zorunda kalacağı, dolayısıyla yalnızca düşük maliyetli projelerin ekonomik getirisi olacağı konusunda yatırımcıları uyarıyor.

Rapora göre; düşük karbon ekonomisine dayanan bir dünyada, 50 milyar dolar değerindeki 19 proje değerini kaybetmeye mahkum. Örneğin, bu projeler arasında yeralan ve son beş yıldaki ilk katran kumu projesi olan ExxonMobil’in Kanada’daki 2,6 milyar dolar değerindeki Aspen projesinin, yüzde 15’lik getiri sağlaması için petrol fiyatının varil başına 80 dolar üzerinde seyretmesi gerekiyor.

Yatırımcılar baskı altında

Raporun yazarlarından Carbon Tracker Kıdemli Analisti Andrew Grant “Petrol devlerinin hepsi, Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 1,5 derecede sınırlandırma hedefiyle uyuşmayan şekilde hareket etmeye devam ediyor’’ diyor. Grant şu yorumları yapıyor: “Yatırımcılar, şirketlerin yeni fosil yakıt projeleri için harcadığı paraya karşı çıkmalı. Enerji dönüşümünde hissedarların değerini korumanın ve iklim değişikliğiyle mücadele hedeflerine katkı sağlamanın en iyi yolu, en yüksek getiriyi sağlayacak düşük maliyetli projelere odaklanmaktır.”

Yatırımcılar ise, 1,5 derece eşiğini aşan küresel ısınmanın tehlikelerine yönelik kanıtların artmasıyla, iklim değişikliğinin portföylerine getirdiği riskler ve müşterilerinin varlığının devamı konusunda daha fazla endişe duyuyor. Bu yatırımcılar, Climate Action 100+ gibi toplam 34 trilyon dolar değerinde varlık yöneten girişimlerle, sahip oldukları şirketlerde değişimi tetiklemeye çalışıyor.

Yapılan yatırımlar küresel ısınma hedefini aşmak anlamına geliyor

Carbon Tracker raporunda; dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz şirketleri olan ExxonMobil, Chevron, Shell, BP, Total, Eni ve ConocoPhillips ve Equinor’un 2018 yılındaki yatırımlarının en az yüzde 30'unun, Uluslarası Enerji Ajansı’nın (UEA) 1,6 derece ısınmayla sonuçlanacak senaryoyla tutarsızlık gösteren projelere yapıldığı öngörülüyor. Rapora göre, halihazırda onaylanmış petrol ve doğalgaz projelerinin hayata geçmesi 1,5 derecelik küresel ısınma hedefini aşmak anlamına geliyor.

Rapor, hayata geçmesi mümkün görünmeyen karbon tutma ve depolama teknolojilerinin büyük ölçekli uygulamalarıyla dahi, şirketlerin UEA’nın 1,6 derecelik senaryosunun hedeflerine uyumlu olmak için yatırımlarını büyük oranda azaltmasını gerekeceğini ortaya koyuyor. Raporda yer alan verilere göre, petrol talebi, ancak varil başına 40 doların altına düşen projelerde karşılanabilecek. Yüksek maliyetli projeler, ise yeterli getiri sağlayamayacak şekilde atıl kalma riskiyle karşı karşıya.

2.2 trilyon dolarlık zarar söz konusu

Rapor, petrol ve doğalgaz şirketlerini, yatırım kararlarını hükümetlerin mevcut emisyon politikalarına dayandırmaları durumunda, 2030 yılına kadar 2,2 trilyon dolarlık ek harcama riskine karşı uyarıyor. Bu durum, düşük karbonlu bir dünyaya yönelik ivmenin planlanması ve fosil yakıtlara olan talebin azalmasının aksine, 2,7 derece ısınmayla sonuçlanabilir.

Shell, BP, Equinor ve Total gibi petrol devleri, yatırımcılara iklim değişikliğiyle mücadele için harekete geçtiklerine dair güvence vermeye çalışıyor. Bu şirketlerin ilk üçü, yeni yatırımlarının düşük karbonlu senaryolarla tutarlılığını değerlendireceğini belirtmiş durumda. Rapor, bu sektörün Paris Anlaşması’nın küresel iklim hedefleriyle uyumlulaştırılması için gerekli tutum değişikliğini de ortaya koyuyor.

İklim hedefleriyle tutarlı olmayan en büyük projeler

● Shell’in Kanada’daki 13 milyar dolarlık sıvılaştırılmış doğalgaz projesi.

● Shell, Chevron ve ExxonMobil’in Avustralya’daki 3.6 milyar dolarlık Gorgon/Jansz doğalgaz projesi.

● BP, Chevron, ExxonMobil ve Equinor’un Azerbaycan’daki 4.3 milyar dolarlık ACG derin su petrol projesi.

● ExxonMobil’in Kanada’daki 2.6 milyar dolar değerindeki Aspen projesi.

● Eni’nin Meksika’daki 1.4 milyar dolarlık Amoca FFD off shore petrol arama projesi.

● BP, ExxonMobil, Total ve Equinor’un Angola’daki 1,3 milyar dolarlık Zinia 2 derin su petrol projesi.

● Düşük karbonlu ekonomiyle tutarsızlık gösteren 21 milyar dolar değerindeki 12 projenin daha yatırım kararının bu yıl içerisinde verilmesi bekleniyor.

En yüksek atıl varlık riskine sahip şirket ExxonMobil

● 40 dolar ya da üzeri fiyat eşiğinin üstündeki petrol projeleri, Paris Anlaşması hedeflerine ulaşılması halinde “atıl varlık” riski taşıyor. Tüm petrol devleri arasında ExxonMobil, düşük karbonlu bir dünyada en yüksek atıl varlık riskine sahip şirket olarak öne çıkıyor. Bunun nedeni, 2019-2030 yılları arasındaki olası harcamalarının yüzde 90'ından fazlasının, 1,6 derece senaryosuyla uyumlu olmayan yeni projelerden gelmesi olarak açıklanıyor. ExxonMobil’i, Shell (yüzde 70), Total (yüzde 67), Chevron (yüzde 60), BP (yüzde 57) ve Eni (yüzde 55) izliyor.

● Carbon Tracker, petrol ve doğalgaz şirketlerinin 2030 yılına kadar harcayacakları 6,5 trilyon doların küresel ısınmayı 2,7˚ dereceye yükselteceğini öngörüyor. Buna karşın ısınmayı 1,6 derece ile sınırlayacak projelere 4,3 trilyon dolarlık yatırımın yeterli olacağını hesaplıyor.

● Özellikle katranlı kumullar risk altında olarak değerlendiriliyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın neredeyse 3 derecelik küresel ısınmayla sonuçlanacak “Yeni Politikalar Senaryosu”nda bile katranlı kumul yatırımlarının büyük kısmının ekonomik fizibilitesi bulunmuyor.

● Yatırımcılar, enerji şirketlerinin sıfır emisyonlu bir geleceğe nasıl dönüşüm sağlayacağını göstermesini talep ediyor. Ancak BP, Shell, Total ve Equinor gibi emisyon azaltım taahhütlerini kamuoyuyla paylaşan şirketler bile, ısınmayı 1,5 derece ya da 2 derecenin altında sınırlandırma hedefiyle uyumlu olmayan fosil yakıt projelerine yatırım yapıyor.