Peşin ödenen hizmet faturası karşılığında alınmayan hizmet

Ticari düzen çerçevesinde, bazı müesseseler, abonelerine sunacakları hizmet ile ilgili olarak faturalarını peşin olarak ay başında göndermekte ve abone yani hizmeti alan tarafından sunulacak olan hizmetin tamamı alınmadan önce faturanın bedeli ödenmektedir. Bu tip ticari ilişkiyi yıllık peşin ödenen dergi, gazete gibi abonelik hizmetlerinde ve yıllık peşin ödeme yapıldığı takdirde indirim yapılan abonelik hizmetlerinde görmek mümkün.

Ancak bazı durumlarda alınan hizmette aksaklıklar olabilmektedir.

Sunulan hizmette oluşan aksaklıklar, hizmeti sunan firmadan kaynaklanabileceği gibi, aksaklığın sebebinde hizmeti sunan firmanın bir katkısı bulunmayabilir. Ancak tüketici olarak hizmeti alanın muhatabı kendisine bu hizmeti sunmayı taahhüt etmiş olan firmadır. Ve hizmeti alan, almadığı hizmetin bedelini peşin olarak ödemiş bulunmaktadır.

Her şeyden önce belirtmeliyiz ki, peşin olarak hizmet faturası gönderen firma, almış olduğu bedel karşılığında hizmetini tam ve eksiksiz olarak sunmak zorunluluğundadır. Firmanın sunmuş olduğu peşin fatura, bütün bir ayı veya duruma göre bütün bir yılı kapsamakta ve abone süresi için hizmetin kendilerince kesintisiz olarak sunulması haline göre bedeli hazırlanmış ve içeriği tahakkuk ettirilmiş bulunmaktadır.

Fatura, sözleşmesinin kurulması safhasıyla ilgili olmayıp ifasına ilişkin bulunmaktadır. Bu nedenle TTK’nın 21/2. (Eski TTK. Md.23/2) maddesine göre süresinde itiraz olunmamak suretiyle kabul edildiği varsayılan fatura içeriği, ancak sözleşmenin ifa safhasıyla ilgili olarak faturada yer alması olağan sayılan, satılan malın cinsi veya yapılan işin adedi, türü, bedeli gibi noktaların sözleşmede yazılı bulunan hususların tam olarak satıcı tarafından sunulması ile geçerli olabilecektir.

Bu nedenle, hizmetin tamamının alınmaması durumunda, hizmet sunan firmanın peşin ödenen faturasını, Türk Ticaret Kanunu’nun 21. Maddesindeki (Eski TTK. Md.23) 8 günlük süre içerisinde itiraz edilmediği takdirde içeriğinin kabul edildiği hükümlerine dahil edilmesine olanak bulunmamaktadır. Çünkü fatura, hizmet veren firma tarafından henüz sunulmamış bir hizmeti içermektedir. Hizmet alıcısı bu faturayı aldığı zaman henüz sunulacak olan hizmetin faturada yazıldığı gibi olup olmadığını test etmemiş, diğer bir anlatım ile bu fatura içeriği henüz hizmet alıcısına sunulmamıştır.

Bunların yanında firmaca sunulmamış bir hizmetin bedelinin tahsil edilmesi halinde firmanın sebepsiz zenginleşme ile karşı karşıya bulunacağı da ayrı bir gerçektir.

Bütün bunlardan ayrı olarak firmanın belirttiği gibi hizmet sunamamasının sebebinin kendisine hizmet sunan bir başka kuruluş dan kaynaklanması olanağı da bulunmaktadır. Ancak bu durum hizmeti sunacak olan firmanın muhatabı olan müşterilerini ilgilendiren bir durum da değildir. Bu nedenle söz konusu mazeretin firmadan hizmet alan müşteri tarafından kabul edilmesine olanak bulunmamaktadır. Bu husus hizmetin sunulmamasına sebep olan diğer kuruluş ile tüketiciye hizmet sunan firma arasındaki bir husustur ve firmanın hizmet sunamamaktan dolayı uğradığı zararı bu kuruluşa rücu ederek alabilme olanağı bulunmaktadır.

Burada hizmeti veren ticari bir müessese olmasına karşın, hizmeti alan tüketicilerin hukuki durumları iki şekilde olabilir.

• Hizmeti alan, ticari bir kişiliği olan hakiki veya tüzel kişi olabilir
• Bu durumda hizmeti alan ticari kişiliği olan hakiki veya tüzel kişi, hizmeti sunmayı taahhüt eden kuruluştan ne kadar miktarda hizmet alamamış ise hizmeti sunan firmaya iade faturası düzenleyerek almadığı hizmetin bedelini belgelendirmelidir.
• Hizmeti alan ticari bir kişiliği olmayan tüketici olabilir.
• Fatura düzenlemek durumunda bulunmayan ticari kişiliği olmayan tüketicilerin ise, faturayı eksik hizmet sunan kuruluşa iade etmeleri ve hizmet sunulmayan süreler ile ilgili bedelin bir sonraki faturadan düşülmesini istemeleri gerekmektedir.

Konunun birde hizmeti sunan yani abone parasını peşin olarak fatura karşılığında tahsil eden firma cephesi bulunmaktadır. Bu firma tüketiciye hizmeti sunarken bazı teknik altyapı firmalarından hizmet alabilmektedir. Ya da bir dergi aboneliğinde, abonelerine bir kurye firması ile dergilerin gönderilmesi safhasında, dergilerin abonelerin ellerine kurye firmasının deposunun yanmasından dolayı ulaşamaması durumunda, abone veren firmanın bu hususu öne sürerek sorumluluktan kurtulmasına olanak bulunmamaktadır.

Firmanın parayı peşin almasına rağmen müşterilerinin hizmeti tam olarak alamaması durumunda, müşterilerinin zararlarını karşılaması ve dönüp bu hizmetin sunulmasında aksaklığı yaratan kuruluştan zararını talep etmesi gerekmektedir.