Peki ya strateji, iş modeli ve icra?

Bugünlerde yeni tanıştığım iş insanları ilk görüşmemizde hep “hocam kur ve faiz tahmininiz nedir” diye soruyorlar. Uzun seneler Merkez Bankasında önemli bir pozisyonda çalışmış olmam ve ekonomi, özellikle de para politikası ve finans konusundaki deneyimim nedeni ile bu soruları elbette yanıtlıyorum. Ancak bu soruyu yanıtlamadan önce; “bu sorunuza az sonra detaylı olarak cevap vereceğim, ancak bir konuyu çok merak ediyorum, iş stratejiniz nedir?” diye bir karşı soru soruyorum.

Bu soru insanları önce şaşırtıyor, ama sonrasında planlarından, iş modellerinden, taktiklerinden, bütçelerinden bahsediyorlar. Ben dikkatlice dinliyorum. Bu görüşmelerde anlatılanların %90’ının genelde strateji ile ilişkili, ancak strateji olmadığını söyleyebilirim.

Eski yazılarımda sıkça belirttim; ekonomiye, kura, faize bakmayın demiyorum ancak odağınız bunlar değil stratejiniz ve yönetim sisteminiz olmalı. İlki konjonktürel yönetim. Herkes bu şekilde yönetiyor. İkincisi stratejik yönetim. Bu şekilde yöneten az. Bu şekilde yönetirseniz, rekabette parlarsınız, arayı açarsınız.

Strateji sizi ortamdan bağımsız olarak büyütebilir

Strateji, 10- 20 senelik bir gelecekte sektörümüzde ve komşu sektörlerde ortaya çıkabilecek büyük resmi öngörmek ve o resim içinde şirketimizin nerede ve nasıl pozisyon alacağını tasarlama işi. Buna stratejide “zoom out” deniyor. Sonra, bu gelecek pozisyonuna ulaşmak için gelecekten geriye doğru makro kilometretaşları belirliyoruz ve akabinde, 6-12 aylık kısa vadeli ve çevik taktik ve operasyonel adımlar ile bu kilometretaşlarına bugünden geleceğe doğru ilerlemeye çalışıyoruz.

Yani strateji gelecek sene şu kadar ürün satacağız, bu kadar yeni müşteri edineceğiz veya faizler inmeye başlayınca, şu yatırımı yapacağız işi değil. Strateji, geleceği öngörme ve şirketi, ürünleri, hizmetleri, organizasyonu, kaynakları ve hedefleri o geleceğe bugünden uyumlandırma işi. Bu işi doğru yaparsanız yeni mavi okyanuslar, platform veya ekosistem fırsatları bulur, yüksek kârlılığın keyfini sürersiniz.

Yönetim felsefesi, iş modeli ve icra

İşte bu gelecekteki pozisyona, ki biz buna stratejik niyet diyoruz, bir yönetim felsefeniz, icra modeliniz ve yönetim sistemleriniz olmadan yürüyemezsiniz. Bunlar sizi o geleceğe güdümleyen unsurlar. Geleceği doğru öngörmek, bir stratejik niyet ortaya koymak da yetmiyor. Kürekleri o geleceğe doğru çekmelisiniz.

Yönetim felsefesi; şirketin kültürü, değerleri ve yönetim tarzına “yönetişim”, “sürdürülebilirlik” veya “inovasyon” temelli dokunuşlardır. Felsefe, sizin o uzun vadeli stratejik yolculuğa şirket olarak dayanmanızı, yolda kalmanızı sağlar. Size pusula olarak yol gösterir. Bir çok şirket, yönetim felsefesi olmadan, bu yolu yürümeye çalışıyor. Bence, kayboluyorlar.

İş modeliniz, stratejinizi nasıl hayata geçireceğiniz ve o kilometretaşlarına nasıl ulaşacağınızı kavramsal hale getiren bir çerçevedir. Değer önerim ne olacak, müşterilerim kimler olmalı, onlara hangi kanallardan ulaşmalıyım, bunu hangi kaynaklarla yapmalıyım, gelir kaynaklarım neler, nasıl bir maliyet yapım olacak, temel ortaklıklarım (tedarikçiler gibi) ile ilişkim nasıl olmalı gibi kritik sorulara cevap verir. Pek çok şirket bunu da net tanımlamıyor. Strateji ve iş modeli olmadan, nereye gittiğinizi nasıl bileceksiniz?

İcra (execution)

İlk ikisini günlük operasyona ve yönetim dinamiğine icra taşır. İyi tanımlanmış bir strateji, ancak doğru ve disiplinli bir icra ile işletmeye değer katar. İyi bir icra için üç konu önem taşır; liderlik, yönetim becerisi ve sistemler. Bu üçlüden biri dahi eksik olduğunda şirketiniz icrada başarılı olamaz. Bu üçlü, şirketinizin geleceği için inanın ki kurdan ve faizden çok daha önemli!