Patlayan sanayi yapımızdır!..

KÜRESEL BAKIŞ / Murat A. Yülek myulek@aya.yale.edu ABD ve Avrupa'da kötü haberler gelirken Türkiye'de kapatma davasının açılması Türk ekonomisinin iç ve dış risk faktörlerine karşı dayanıklılığı açısından ciddi testlerdir. Bunlara ilave olarak geçen hafta iki kötü haber daha geldi: Mart enflasyonu ve S&P'nin görünüm derecelendirmesindeki düşüş. S&P kendi inandırıcılığı problemini yaşıyor. Bu bir başka yazının konusu. Bugün, enflasyondaki canlanmayla ilgili bazı noktalara değineceğim. Mart ayında TÜFE'de beklentilerin çok üzerinde bir artış oldu. Dahası, çekirdek enflasyon göstergelerinin en önemlisi olan H-endeksi bu ay toplam sepetten daha yüksek artış gösterdi; toplam TÜFE mart ayında yüzde 0.96 oranında artarken H-endeksi yüzde 1.3 oranında arttı. TÜFE'deki artışın yüzde 61'i gıda ve alkolsüz içecekler, ulaştırma ve giyim ve ayakkabı alt sektörlerinden kaynaklanıyor. Gıda ürünlerindeki artışı başta tarım fiyatlarındaki gelişmelerle, ulaştırmadakini ise petrol fiyatlarıyla açıklasak bile indirim aylarında giyim sektöründeki artışları açıklamak zor. Mart ayı TÜFE enflasyonu ve katkılar Daha önemli bir konu ÜFE'deki rekor artış. Yüzde 3.17'lik mart ayı enflasyonu, Haziran 2006 döneminden beri gördüğümüz en yüksek artış. ÜFE enflasyonunun yüzde 80'i, enerji, tarım ve metal alt sektörleri tarafından açıklanıyor. ÜFE'deki gelişme ile ilgili iki ilave saptama yapılabilir. Birincisi, ÜFE artışı gelecek aylarda ya TÜFE'ye yansımayacak ya da iş kesiminin kârlılıklarını daha da zorlayacak. İkincisi, bu rekor artış, ÜFE'nin kurlara olan hassasiyetinin yeni bir göstergesi. Meta fiyatlarını ve diğer faktörleri bir tarafa bırakan aşağıdaki grafik, bir ay önceleştirilmiş Euro kurundaki değişimin ÜFE ile doğrudan ilişkisini açıkça ortaya koyuyor. Paritenin bir ay önceki artışları o ay içinde ÜFE artışı haline dönüşüyor. Paritedeki düşüşler ise ÜFE'yi aşağı yönlü daha az etkiliyor. Enflasyondaki seyir, Merkez Bankası'nın işini zorlaştırıyor. Olay, enflasyonun güvenlik bandının dışına çıktığı için TCMB'nin "mektup" yazması gerekeceğinden daha önemlidir ve enflasyon hedeflemesi sisteminin temelden sorgulanması sürecini hızlandırabilir. Türkiye'deki enflasyon hedeflemesi uygulamasında, Merkez Bankası fiilen ara değişken olarak kuru gözetlemek zorunda kalıyor. Dolayısıyla, "bir amaç değişken, bir araç" mantığı fiilen uygulanamıyor. Mesele bence artık," inandırıcılığının güçlendirilmesi için TCMB enflasyon hedefini yükseltsin" ya da benim önceden savunduğum gibi "ana hedef olarak TCMB'nin doğrudan üzerinde doğrudan etkili olduğu bir çekirdek enflasyon göstergesi alınsın" tartışmasının da ötesine geçmeli. Enflasyon açısından TRY'yi yüksek kaldıkça reel kesim aktivite açısından zorlanıyor ve bilançolarındaki açık pozisyon daha da bozuluyor. Yani ekonomi hem istihdam hem de risk açısından zarar görüyor. Mart ayı ÜFE enflasyonu ve katkılar Not: Geçen hafta ilki yayınlanan "Tata Jaguar'ı Neden Aldı?" yazısının ikinci bölümü gelecek hafta yayınlanacaktır. Mart ayı TÜFE enflasyonu ve katkılar Önceki Önceki yılın On iki aylık Aylık aya aynı ayına ortalamalara enflasyon Ağırlık göre göre göre yıllık (%) (%) katkı Toplam endeks 100.00 0.96 9.15 8.40 0.96 100.0 Gıda ve alkolsüz içecekler 28.63 1.04 13.40 11.96 0.30 31.0 Alkollü içecekler ve tütün 5.00 0.21 6.86 11.96 0.01 1.1 Giyim ve ayakkabı 8.07 1.80 3.67 4.69 0.15 15.1 Konut 16.60 0.37 14.71 11.66 0.06 6.4 Ev eşyası 7.42 1.12 4.15 6.36 0.08 8.7 Sağlık 2.54 0.08 -0.21 2.85 0.00 0.2 Ulaştırma 12.59 1.18 6.53 5.02 0.15 15.5 Haberleşme 4.30 0.43 -1.34 -1.67 0.02 1.9 Eğlence ve kültür 2.81 1.30 0.09 0.98 0.04 3.8 Eğitim 2.24 0.39 6.39 6.81 0.01 0.9 Lokanta ve oteller 5.64 1.21 11.44 10.68 0.07 7.1 Çeşitli mal ve hizmetler 4.16 2.19 9.35 4.88 0.09 9.5 Mart ayı ÜFE enflasyonu ve katkılar ÜFE enflasyonu Mart 12 aylık Katkı (%) katkı Genel 3.17 10.50 3.17 100.0 Tarım 0.82 16.28 0.16 5.1 Sanayi 3.75 9.18 3.01 94.8 Madencilik ve taşocakçılığı 3.53 17.41 0.06 1.8 İmalat sanayii 3.99 9.06 2.93 92.3 Gıda ürünleri ve içecek imalatı 2.61 15.89 0.32 10.2 Tekstil ürünleri imalatı 0.01 1.60 0.15 4.8 Giyim eşyası imalatı 2.50 3.20 -0.09 -3.0 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ür. 0.39 39.00 1.13 35.7 Ana metal sanayii -1.38 17.19 0.71 22.4 Elektrik, gaz ve su 1.64 8.65 0.05 1.5