Patentsizlik kader midir?
Türk Patent Enstitüsü tarafından 2011'de tesçil edilen (onaylanan) 6,539 patentin neden sadece 847'si "yerli" kaynaklı? Yani, Türk vatandaşları tarafından kurulmuş şirket veya kurumlardan? (Bu tanımı, Enstitü yapıyor).
Neden toplam 6,539 patentin 5,692'si "yabancı" kaynaklı? Yani, Türkiye'de çalışan yabancı şirketlerden?
Bir önceki yıl 2010'a baktığımızda "yerli" kaynaklı patent onayı 642'de kalmış. Ama "yabancı" patent onayı 4,868.
Diğer yıllara da "yerli" patent sayısı daima, "yabancı" patent sayısından hep geride.
1995-2010 arasında "yerli" patent oranı yüzde 6.5. "Yabancı" patent oranı yüzde 93.5.
Bunun "nedenleri" apayrı bir konu... Alınan patentlerin "işe yararlığı" da...
**
Patent Enstitüsü'nün resmi "çıplak" verileri sadece "bizim" durumumuzu gösteriyor. Ama başkalarıyla kıyasladığımızda ne kadar geride olduğumuzu görüyoruz. Diğer uluslararası göstergelerde durum ne ise, patentte de o.
Yaratıcı bir fikri, taa sonunda patente kadar varacak "uzun ince bir yol"a çıkartmak için ortaöğretim gençlerini heveslendirme girişimleri iyi niyetli muhakkak. Ancak, bundan daha ciddi ve "sonuç getirmeye odaklı" girişimler daha gerçekçi.
Böyle bir girişimi Ege Üniversitesi Bilim Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (EBİLTEM) yapıyor. Destekçileri: Elginkan Vakfı ve TÜBİTAK.
Tam bu noktada, önemli bir tarihi ayrıntı:
Türkiye'deki araştırma ağı alt yapısını oluşturmak amacıyla ilk girişim yine Ege'de yapılmıştı. 1986'da Ege'de Türkiye Üniversiteler ve Araştırma Kurumu Ağları (TÜVAKA) kuruldu. Büyük üniversiteler TÜVAKA vasıtasıyla EARN (European Research and Education Networking Association) ve BİTNET'e (1981'de City University New York ile Yale Üniversitesi ağı) bağlandılar. Bu, internetin büyük babasıydı aslında.
Ege, 1980'lerin teknik koşulları ve imkanlarıyla Türkiye ile dünya arasında "ilk" internet bağlantısını kuran üniversitemiz oldu. Bugünkü gibi interaktif bir sistem düşünmeyin: Elektronik dosya sistemine benziyordu. 1990'da Ege üzerinden 30'u aşkın üniversite, TÜBİTAK dahil araştırma kurumları, Fen ve Anadolu Liseleri, sayısı 1,000'i aşan terminallerle EARN ve BİTNET'e bağlanmıştı.
İşte, bu "girişimci" Ege, şimdi de "üniversite içindeki bilgi birikiminin ve patentlerinin değere dönüştürülmesi" amacıyla 28-30 Kasım'da üniversitelerarası bir yarışma düzenliyor. Başvuracak projelerin, Türkiye'de bir üniversitede yürütülerek tamamlanmış olması gerekiyor. Yani, "yerli" olması...
Patent belgesi almış veya patent başvurusu yapılmış projeler katılabilecek. Bir de, "faydalı model" belgesi almış veya başvurusu yapılmış olanlar...
Faydalı Model diye, özellikle kobilerin yenilikçi ürün/hizmet geliştirmesini özendirmek amacıyla, araştırma ve inceleme işlemleri daha hızlı, daha ucuz, yüzeysel ve faydacı bir uygulamaya deniliyor. Buluşu 10 yıl süreyle üretme ve pazarlama hakkı sağlıyor. Patentte süre genelde 20 yıl.
Ege'nin "Ar-Ge ve Teknoloji Günleri" kapsamındaki yarışmada kazanan projeye 35 bin Lira ödül de var... Bu sütundaki yerimizin sonunda bir de adres: <www.arege.ege.edu.tr>