Patentli üretim yapan şirketler için yeni vergisel teşvik
Tayfun ERCAN / CAN YAMAN
19.02.2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 6518 sayılı Torba Yasası’nın 82. maddesiyle, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/A maddesinden sonra gelmek üzere “Sınai mülkiyet haklarında istisna” başlıklı bir madde eklenmiştir. Söz konusu madde, patentli üretim yapan firmalardan yüzde 50 daha az vergi alınması bakımından önemli bir düzenlemedir. Firmaların markalaşması için kayda değer bir teşviktir. Patentli üretim yapan sanayicileri sevindiren bu düzenleme, Türkiye’nin katma değer ekonomisine geçişini kolaylaştıracaktır.
Kurumlar vergisi istisnasının kapsamı
Türkiye’de gerçekleştirilen araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların;
a) Kiralanması neticesinde elde edilen kazanç ve iratların,
b) Devri veya satışı neticesinde elde edilen kazançların,
c) Türkiye’de seri üretime tabi tutularak pazarlanmaları hâlinde elde edilen kazançların,
ç) Türkiye’de gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmının,
%50’si kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın kapsamına, buluşa yönelik hakların ihlal edilmesi neticesinde elde edilen gelirler ile buluş nedeniyle alınan sigorta veya diğer tazminatların da dahil olacağı hükme bağlanmıştır.
Bu istisnadan yararlanmak için hangi şartların mevcut olması gerekir?
İstisna uygulamasına konu buluşun, söz konusu teşvikten yararlanabilmesi için, 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında patent veya faydalı model belgesi verilerek koruma altına alınan buluşlar arasında yer alması ve buluşa ilişkin incelemeli sistem ile patent veya araştırma raporu sonucunda faydalı model belgesi alınması gerekmektedir. Ayrıca ilgili kişilerin, 551 sayılı KHK’nin 2’nci maddesinde belirtilen nitelikleri taşıması ve bu kişilerin patentli veya faydalı model belgeli buluşu geliştirme yetkisine sahip bulunması şartıyla, patent veya faydalı model belgesinin sahibi ya da patent veya faydalı model belgesi üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olması şarttır. Son olarak, istisnadan yararlanılacak ilk yıl, buluşun oluşturacağı katma değer dikkate alınarak devir veya satış hâlindeki değerinin tespitine yönelik Maliye Bakanlığı tarafından değerleme raporu düzenlenmesi gerekli görülmüştür.
Söz konusu istisna uygulamasının geçerli olduğu süre aralığı ve azami tutarı nedir?
İstisna uygulamasına patent veya faydalı model belgesinin verildiği tarihten itibaren başlanır ve ilgili patent veya faydalı model belgesi için sağlanan koruma süresi aşılmamak kaydıyla bu istisnadan yararlanılabilir. Her bir mükellef tarafından yararlanılabilecek istisna tutarı; değerleme raporunda belirtilen bedelin %50’sini, bu madde kapsamında yararlanılabilecek toplam istisna tutarı ise değerleme raporunda belirtilen bedelin % 100’ünü aşamaz. Buluşun üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların, patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmı, ayrıştırılmak suretiyle transfer fiyatlandırması esaslarına göre tespit edilir.
Söz konusu istisnadan gelir vergisi mükellefleri de yararlanabilecek mi?
Şu hususların da altını çizmek gerekir ki, bu düzenleme gelir vergisi mükellefleri hakkında da uygulanır ve istisna uygulamasının kesinti suretiyle alınan vergilere etki etmemektedir. Ancak, bu madde kapsamında istisnadan yararlanılan serbest meslek kazançları ile gayrimenkul sermaye iratları üzerinden yapılacak vergi kesintisi %50 oranında indirimli uygulanır. Kazanç ve iradı kesinti yoluyla vergilenen ve beyanname vermesi gerekmeyen mükellefler için indirimli vergi kesintisi en fazla 5 yıl süre ile uygulanır. Bu madde kapsamında istisna uygulamasından yararlanan mükellefler, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında yer alan istisna uygulamasından ayrıca yararlanamaz.