Pasif ofsayt gerçekten kalktı mı?
Tartışmaya katkı vermeye ağustos ayından kalma bir haberle başlayalım: “Avrupa’da liglerin başlamasına sayılı günler kala FIFA, kurallarında çok önemli bir değişikliğe gitti. Bu yenilik, 17 maddelik futbol anayasasının en anlaşılmaz maddelerinden biri olan ofsayt hakkında. FIFA, eski ‘Pasif oyuncu’ kuralının birçok maçta soru işareti yarattığını belirterek, artık ofsaytta olan futbolcu için top gelmese bile, rakip oyuncunun topla oynamasını etkileyeceği için bayrağın kalkacağını açıkladı. Bu karar futbol dünyasının bir numaralı kurumu tarafından ‘Bir oyuncu rakip oyuncunun topla oynama yeteneğini etkileyecek bir eylemde bulunursa ofsayt olarak cezalandırılır’ ifadeleri ile tanımlandı. Eskiden, bir oyuncu topa dokunmadığında veya pozisyon sırasında sabit kaldığında ofsayt olarak değerlendirilmiyordu.”
Nasıl, bu haberi okuyunca aklınıza hemen Fenerbahçe - Galatasaray derbisi geldi değil mi? Aslına bakarsanız, Merkez Hakem Kurulu’nun sezon başında yaptığı, “Yeni sezonda hakemlerimizin geçen sezondan farklı bir uygulaması olmayacaktır” açıklaması bu konudaki kafa karışıklığını arttıran bir etki göstermişti. Kamuoyunda “pasif ofsayt kuralı kaldırıldı” algısıyla şekillenen FIFA’nın yeni düzenlemesi, gerçekte bizim medyamızda yayınlanan haberlerin yazım şekli nedeniyle akıllarda farklı biçimde yer etti. Oysa FIFA’nın yaptığı “pasif ofsayt” kavramını kaldırmak değil netleştirmekti. Bu düzenlemeye göre pasif konumdaki bir oyuncu topa sırtını dönüp oynama isteğinde olmadığını gösterse bile topa müdahale edebilecek rakip futbolcunun (veya kalecinin) önünü kapatıyorsa/yolunu kesiyorsa ofsayt olarak değerlendirilecek. Öte yandan ceza sahasında kaleciyle karşı karşıya kalma durumundaki bir futbolcunun yakaladığı pozisyona, taç çizgisi kenarında takım arkadaşı ofsayt durumunda diye bayrak kaldırılması söz konusu değil. Anlayacağınız temelde değişen bir şey yok. FIFA bu konudaki açıklamasını da, “Bir oyuncu rakip oyuncunun topla oynama yeteneğini etkileyecek bir eylemde bulunursa ofsayt olarak cezalandırılır” cümlesiyle gayet net şekilde vermiş. Oyunun akışını etkilemeyen pasif konumdaki oyuncular için devam kararı verilecek, rakibin savunma aksiyonlarına etki eden oyuncular ise ofsaytla cezalandırılacak. Aslında düzenleme gayet açık. Ne var ki, başlık seçen sevgili editörlerimiz habere “Pasif ofsayt kaldırıldı” gibi hatalı manşetleri uygun görünce, bugün futbolu yakından takip etmeye çalışan birçok futbolsever maçları tamamen yanlış bir algıyla takip eder oldular. Beşeri değerlendirmelerin yapıldığı her konuda olduğu gibi ofsayt konusunda da hakemlerin öznel hüküm dairesi ne kadar geniş tutulursa, yapılan hatalar da bir o kadar fazla oluyor. FIFA bu kuralı netleştirerek bahse konu öznel daireyi küçültme ve dolayısıyla yapılan hataları azaltma amacı güttü. Merkez Hakem Kurulu’nun söz konusu hatalı bilgilendirmeler ayyuka çıkınca yayınladığı yazılı açıklama gündemin yoğunluğu içinde amiyane tabirle gargaraya geldi ancak o açıklamada şu ifadeler de yer alıyordu:
“Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB) Teknik Alt Komitesi, 16 Haziran 2015 tarihli toplantısında, ofsayt pozisyonunda olan hangi oyuncular cezalandırılır konusuna ilişkin yeni bir kılavuz üzerinde çalışmış ve toplantının ardından kendi teknik kurullarına danışarak 17 Temmuz 2015 tarihinde ofsayt yorumu ile ilgili olarak bir sirküler yayınlamıştır.
Bu sirküler; özellikle rakibe müdahalenin uygulamadaki yorumu ile ilgilidir. Sirkülere göre, “oyuna müdahale”, “rakibe müdahale” ve “bulunduğu pozisyondan avantaj sağlama” konularındaki mevcut yorum değişmemiştir ve yardımcı hakemler bu durumlarda geçen yıllardaki ilkeleri uygulamaya devam edeceklerdir.
Bununla beraber IFAB; “ofsayttaki oyuncunun rakibe etkisi” nedeniyle cezalandırılması gereken bazı durumlara netlik kazandırmıştır. IFAB sirküleri, “rakibe müdahale” konusuna daha da açıklık getirmeyi amaçlayan iki ana noktadan ibarettir ve ofsayt kuralının uygulanmasında daha standart olunmasını amaçlamaktadır.”
Uzun lafın kısası, batı cephesinde yeni bir şey yok. Eğer “FIFA netleştirse ne olur, bizim hakemler doğru uygulamıyor ki!” derseniz, o noktada kesinlikle haklısınız. Ben bu yazıyı, son günlerde çokça işitmeye başladığım “pasif ofsayt kuralı kalktı” şayiasına bir reddiye olarak yazdım.