Parkı yer altına yapacaklar
New York’ta yerin altına “yeşil” park yapılacak. Oto park değil. Yeşil park. Ağaçlı çiçekli. Yer üstünde yer kalmadı, size aşağıdan bir yer verelim durumu. İki girişimciye, New York’ta etkili ve bol çevreli “ağır” sosyal kişiler destek. Şimdilik 1 milyon dolar bulundu bu iş için. Kaldı geriye 60 milyon. Onu da bulurlarsa, yer altında bir parkı olacak New York’un. HHH 60 yıldır kullanılmayan bir metro deposu, yenilikçi teknolojiyle, gün ışığı alan bir yeraltı eğlenme, vakit geçirme, dolanma, bakınma alanına dönüştürülecek. Yerin hemen altında 8 bin metre karelik bu alanı parka çevirmek için henüz şehir yönetiminden ve hükümetten izin çıkmadı. Ama çıkar. Orası sorun değil.
Esas sorun, kağıt üzerinde mümkün görünen bu proje, gerçekten mümkün olacak mı? Gün ışığını yerin altına almak, işin en dikkat çeken noktası: Parkın, yeryüzüne isabet eden kısmında (üstteki caddede), GPS ayarlı güneş panelli sokak lambaları dikilecek. Bunlar, güneşi gün boyu GPS’le izleyecek. Toplanacak güneş ışığının ultraviyole ve diğer zararlı kısımları filtre edilip atılacak. Işık aşağıya, fiber optik kablolardan oluşan bir demetle iletilecek. Bir de, “güneş aynası” kullanılacak: Aydınlık, aşağıya aynalarla yansıtılacak. Böylece, aşağıdaki bitkiler ve ağaçlar fotosentez yapabilecek.
HHH Yeraltı parkının müstakbel mimarı James Ramsey ve arkadaşları, bu işin olurunu göstermek ve New York halkından bağış almak için sergi açtılar. Yerden 6 metre yüksekte alüminyum levhalardan oluşan bir kubbe yaptılar. Kubbenin damına 6 güneş paneli koydular. Buradan aldıkları enerjiyi, aşağıya fiber optik kablolarla ve aynalarla aktardılar. 60 milyon doların 1 milyonu bu sergiden sonra toplandı. Fikri olup parası olmayanların kitleden hibe desteği aradığı Kickstarter’da “ilk 100 bin dolar”ı 3 bin 300 kişi 155 bin 186 dolar olarak verdi. 60 milyona daha yol uzun. New York “sosyetesi”nden moda tasarımcısı Diane von Furstenberg parkın bayraktarı.
Şehirde metruk bir demiryolu viyadüğünü yenilikçi bir tasarımla yürüyüş parkına çeviren girişimin de öncüsüydü: 35 milyon dolar toplamıştı. “High- Line” (Yüksek Yol) adlı bu yeni park, Paris’te 5 km’lik metruk viyadükten yaratılan yürüyüş parkının (Promenade plantée) New Yorkçası oldu. Renovasyonda Türk şirketi Kiska, dört aşamalı ihalenin üç aşamasını yüklendi. Modacı hanımın şimdiki menüsünde Alçak Yol (LowLine) var.
Konu, New York’ta o kadar ilgi çekmiş durumda ki, burayı HighLine’ın altında bir yer sanarak moda defilesi, tanıtım etkinliği için kiralama başvuruları yapılmış bile. HHH New York’u oluşturan 5 bölgeden biri olduğu halde “New York” olarak tanınan Manhattan, sıkış tepiş bir yer. Parkları küçük ve az. Ama tabii, şehrin ortasında 315 hektarlık yeşil dikdörtgeni, Central Park’ı var. Bu vahaya rağmen, yerin altında da bir parkı olacak eninde sonunda... Parktan, yılda 2.5 – 4 milyon dolar gelir sağlanacağını hesapladılar. Dükkan ve cafelerden (AVM değil!) kiralar, etkinlik ve sponsorluk paraları derken iyi bir rakam çıkıyor. Evdeki pazarı çarşıya uyduracaklar. New York’a “özgü,” örneği olmayan bir park yaratacaklar.