Papatya falı sona erdi

Azaltacak, azaltmayacak, donduracak, donduracak ama Iran, Irak ve Nijerya anlaşma dışında kalacak, Rusya azaltırsa biz de azaltırız vs vs…Son bir ay boyunca her gün OPEC üyeleri ve diğer petrol üreticilerinden tutarsız ve kafa karıştıran açıklamalar duyduk. Oysa çok net bir temel dinamik karşımızda duruyor. Cari petrol fiyatları ve S. Arabistan dahil OPEC ülkelerinin ekonomik durumları karşılaştırıldığında sürdürülemez bir durum olduğunu görebiliyoruz. Düşük fiyatlar sayesinde bazı ABD’li kaya gazı üreticileri oyun dışı kalmış olabilir. Bu kapitalizmin doğasında olan bir gelişme. Ancak “kaya petrolü” teknolojisinin kalıcı olduğuna hiç şüphe yok. Bu nedenle OPEC ülkeleri hızla ekonomilerinin yapısını yeni gerçeklere göre düzeltirken kısa vadede de kısıntıya gitmek zorunda. Üzerinde mutabakata varılan rakam OPEC için 1.2 milyon varil ve OPEC dışı ülkeler için ise 600 bin varil olarak görünüyor. Ancak aynı zamanda üretim tavanı olarak da 32.5 milyon varil uzlaşması var. Bu durumda kısıntının 1.2 milyon varilden daha yüksek olma ihtimali de doğuyor. Zira Kasım rakamları henüz elimizde olmasa da Ekim üretimi 34 milyon varil olarak görülüyor ve yeni tavana inmek için 1.5 milyon varil kısıntı söz konusu olmalı. Önceki OPEC kararlarında uygulamanın ne ölçüde gerçekleştiğine baktığımızda 70% gibi bir rakam karşımıza çıkıyor. Yani toplam kısıntı 1.8 milyon varil civarında görünse de pratikte 1.2-1.3 milyon varil seviyesine düşebilir. Yeterli olacak mı? Kısa vadede olabilir. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre Ekim ayında üretim 97.8 milyon olurken talep de 97.1 milyon varildi. Yani ciddi bir üretim fazlası ve bunun stoklanması söz konusu. Dolayısı ile kısıntı kararı 2017’nin ilk yarısında arz ile talebin dengelenmesine neden olacaktır. Tabii global büyümede bir gerileme olmadığı varsayımı ile. Son yıllarda enerji yatırımlarında görülen sert gerileme de göz önüne alınırsa WTI fiyatlarının 60 dolar seviyesine doğru yükselmesini bekliyorum. Ancak orta vadede durum biraz daha değişik. Her şeyden önce artan verimlilik ve yeni teknolojiler petrol ihtiyacını da azaltıyor. Daha önce de kullandığım ve sevdiğim bir cümle “taş devri taşlar bittiği için bitmediği gibi petrol devri de petrol bittiğinde sona ermeyecek” . Artık yollarımızda elektrikli arabalar görüyoruz, gelişmiş ülkeler enerjilerinin büyük kısmını fosil bazlı yakıtlardan değil güneş veya rüzgar gibi alternatiflerden elde edebilecek alt yapıyı kurmuş durumda. Kısacası jeopolitik gelişmeler bir yana petrolde yeniden 100 dolar seviyeleri zor görünüyor. Yeniden kısa vadeye dönersek; Çarşamba günü kim kazandı? En büyük kazananlar İran ve ABD. Iran üretimini artıracak tek ülke olurken ısrar ettiği tavan seviyeyi de kabul ettirmiş görünüyor. ABD’li üreticiler açısından ise yükselen fiyatlar tam bir cam simidi. Söz konusu üreticiler petrol eğrisinin uzak vadesinden hızla hedge satışlarına başlayarak hayata tutunacaktır. OPEC ise kısa vadede istediğini, yüksek fiyatlar, alsa da orta/uzun vadede Pazar payı kaybetmeye devam edecektir.